1946-1950. POCZĄTKI POŻARNICTWA NA ZIEMI BRANIEWSKIEJ

 Historia ochrony przeciwpożarowej w Braniewie sięga średniowiecza i przez wieki była ona dobrze zorganizowana, niejednokrotnie ratując miasto przed pożarami. Przedwojenna, powołana w 1890 r. niemiecka OSP (Freiwillige Feuerwehr Braunsberg) funkcjonowała przy obecnym Pl. Strażackim 2, czyli współczesnej siedzibie PSP i OSP. Jest więc to miejsce z wieloletnią tradycją. Powojenna ochrona przeciwpożarowa zaczęła się w Braniewie w 1946 r. od powołania Ochotniczej Straży Pożarnej w Braniewie.

 W wyniku działań władz miejskich i powiatowych chcących zapewnić bezpieczeństwo mieszkańcom, zorganizowała się w mieście grupa ludzi, którzy podjęli się zadania powołania jednostki Ochotniczej Straży Pożarnej. W dniu 20.02.1946 r. w mieście powstaje Ochotnicza Straż Pożarna, z następującymi władzami: Adolf Czyżewski - Prezes, Józef Kłos - Wiceprezes, Stanisław Armista - Naczelnik, Józef Kowalczyk - Sekretarz, Jan Ługowski - Skarbnik, Henryk Armista - Gospodarz, Antoni Wiśniewski - Członek Zarządu. Jednostka ma swoją siedzibę przy ul. Kościuszki 78, gdzie ma przydzieloną świetlicę i starą stodołę jako remizę. Pierwszy wyposażeniem było 12 wiader. W wyniku poszukiwań na terenie wsi Ronin odnaleziono w stogu ręczną sikawkę przystosowaną do zaprzęgu konnego, którą przetransportowano do Braniewa i uruchomiono. Na marginesie, takie „odnajdywanie” sprzętu w terenie, wówczas nie było niczym nadzwyczajnym, np. mocno zdekompletowany samochód gaśniczy Magirus, z „wielkim trudem ściągnięty” spod Braniewa w grudniu 1945 r., stał się „łupem” Miejskiej Zawodowej Straży Pożarnej w Olsztynie. Sprzęt OSP uzupełniły węże i prądownice odnalezione w Braniewie, a alarm ogłaszano początkowo za pomocą trąbki tzw. sygnałówki, następnie ręcznej syreny i w końcu zamontowanej na remizie syreny elektrycznej. Jednostka ćwiczyła na terenie byłej spalonej remizy, gdzie wkrótce Urząd Miasta przydzielił budynek mieszkalny przy Pl. Strażacki 6 (rozebrany w latach 70-tych XX w.), który zagospodarowano na potrzeby OSP. Na parterze była świetlica i pomieszczenia gospodarcze, a na piętrach mieszkania dla strażaków. Na remizę przydzielono garaż na terenie Garbarni przy ul. Kościuszki i tu przeniesiono sikawkę, sprzęt i zamontowano syrenę. Jednostka szybko osiągnęła stan 40 członków.

W tym czasie w Starostwie Powiatowym powołany został Powiatowy Inspektorat Pożarniczy, którym kierował ppor. poż. Zygmunt Kosicki. W 1947 roku OSP Braniewo gasi przy pomocy sikawki groźny pożar w Gminnej Spółdzielni Samopomoc Chłopska przy ul. Kościuszki, pożar dworca kolejowego PKP oraz po stronie ZSRR, gdzie palił się duży majątek.  Plagą są pożary traw, nieużytków oraz detonacje amunicji pozostałej po działaniach wojennych. W październiku 1947 r. straż otrzymuje motopompę Silesia, tzw. „zerówkę” o wydajności 400 l/min przydzieloną z Zarządu Wojewódzkiego ZOSP w Olsztynie. Pierwszym przeszkolonym motopompistą w Ośrodku Szkolenia w Ostródzie jest dh Jerzy Porowski, późniejszy Komendant Powiatowy Straży Pożarnych w Braniewie. Środkiem lokomocji był w tym czasie zarekwirowany poniemiecki samochód ciężarowy, natomiast w nocy dalej służyła konna sikawka, na którą ładowano motopompę. Wraz z otrzymaniem coraz większej ilości sprzętu, Urząd Miasta zatrudnił pierwszego etatowego pracownika straży pożarnej -konserwatora sprzętu, którym z dniem 1.03.1948 r. został dh Jan Wiśniewski. Przystąpiono też do remontu wspinalni na Pl. Strażackim.

We wrześniu 1948 r. na wyposażenie straży weszły drabina tzw. Szczerbowskiego, a w wiosną 1949 r. motopompa Worthington Simpson ARP250 o wydajności 800 l/min przewożona na przyczepie (prawdopodobnie używano też motopomp DKW i Triumph) wraz z nowymi wężami ssawnymi i tłocznymi. Powiatowa Rada Narodowa wiosną 1949 r. przydzieliła samochód ciężarowy, a w październiku 1949 r. straż otrzymuje samochód Fordson, do którego dostosowano motopompę Simpson. Kierowcą został dh Jerzy Porowski. W 1949 r. zapadła decyzja o wybudowaniu na miejscu spalonej poniemieckiej remizy nowej siedziby przy Placu Strażackim. Strażacy uczestniczą w pracach porządkowych i ziemnych, a ostatecznie budowę ukończono w 1952 r. Jednostka w celu zgromadzenia funduszy zorganizowała zabawy strażackie, z których dochód przeznaczano na remont remizy. Ochotnicy byli jedną z najaktywniejszych organizacji społecznych w Braniewie. W lipcu 1948 r. podjęto uchwałę o utworzeniu fundacji sztandaru OSP, a uroczyste wręczenie odbyło się w dniu 15.05.1949 r. Sztandar ten w 1963 r. ze względu na znajdujący się na nim wizerunek św. Floriana zastąpiono nowym „typowym”, ale obecnie ten historyczny sztandar z 1949 r.  znajduje się w siedzibie jednostki.

W latach 1947-1949 rozpoczynają działalność kolejne jednostki OSP na terenie całego powiatu braniewskiego.

W 1947 r. powstaje OSP Orneta, dla której remizę zorganizowano w budynku przy ul. Mickiewicza. Pierwszym sprzętem była sikawka ręczna z wyposażeniem, a następnie motopompa Leopolia PO1, ostatecznie dostosowano do potrzeb straży radziecki samochód ciężarowy ZIS.

W tym samym 1947 r. zorganizowana zostaje OSP Frombork, która posiadała tymczasowe pomieszczenie na sprzęt oraz motopompę o wydajności 800 l/min., przewożoną wyznaczonym zaprzęgiem konnym. Dopiero w latach 50-tych OSP otrzymała typowy samochód pożarniczy GM-8 Star 20 w darze od mieszkańców Warszawy.

Również w 1947 r. powstaje OSP Pieniężno. Sprzęt z braku remizy przetrzymywany był w różnych pomieszczeniach, ostatecznie przydzielono budynek gospodarczy przy ul. Królewieckiej. Pierwszym sprzętem była odnaleziona w okolicach Głębocka ręczna sikawka, a następnie przydzielona motopompa M-400. W 1948 r. z własnych funduszy zakupiono samochód Ford (lub Fordson), który na jakiś czas trafił do Braniewa, a następnie Dodge. Oba pojazdy pozyskano z demobilu wojskowego.

W 1948 r. powstaje OSP Płoskinia. Pierwszą siedzibą było pomieszczenie przy budynku Urzędu Gminy. Sprzęt gaśniczy to początkowo 4-osobowa sikawka ręczna z wyposażeniem, a od 1950 r. motopompa Leopolia PO2.

W 1948 r. powstaje OSP Lelkowo. Pierwszym sprzętem interwencyjnym była motopompa ze sprzętem przewożona wozem konnym, a w późniejszym okresie przydzielono samochód gaśniczy GM-8 Star 20.

W 1949 r. organizuje się OSP Lechowo. Pierwszym wyposażeniem była ręczna sikawka odnaleziona w Plutach i przewożona wozem konnym. Dopiero w 1954 r. Komenda Wojewódzka Straży Pożarnych przydzieliła motopompę Leopolia PO1.

W pierwszych latach powojennych powstało łącznie kilkanaście jednostek OSP, które przeważnie rozpoczynały działalność od zabezpieczenia pozostałego po Niemcach sprzętu pożarniczego. Dopiero później wraz z organizacją ochrony przeciwpożarowej na terenie kraju, województwa, wreszcie powiatu zaczęły się planowe przydziały sprzętu, początkowo z dostaw UNRRA, a następnie z krajowej produkcji.

Sytuacja zmieniła się w 1950 r., gdy na mocy uchwalonej przez Sejm PRL ustawy z dnia 4.02.1950 r. o ochronie przeciwpożarowej, powołano z dniem 1.04.1950 r. Komendę Powiatową Straży Pożarnych w Braniewie i odpowiednik zawodowej straży pożarnej, tj. Pogotowie Zawodowe Straży Pożarnej -PZSP. Straż zawodowa liczyła początkowo 9 strażaków, a pierwszym Komendantem Powiatowym i jednocześnie dowódcą PZSP został por. poż. Tadeusz Milanowski. Pierwszym samochodem używanym przez PZSP był przejęty z OSP Braniewo, a pozyskany z dostaw UNRRA samochód Fordson z motopompą Simpson. W 1952 r. otrzymano fabrycznie nowy pierwszy samochód gaśniczy Star 20. c.d.n.

Wojciech Jaroszek