70 LAT ZAWODOWEJ STRAŻY POŻARNEJ w BRANIEWIE. Lata 1950-1962.

Historia ochrony przeciwpożarowej w Braniewie sięga średniowiecza i przez wieki była ona dobrze zorganizowana, niejednokrotnie ratując miasto przed pożarami. Powojenna ochrona przeciwpożarowa zaczęła się w naszym mieście w 1946 r. od powołania Ochotniczej Straży Pożarnej w Braniewie. Jednak 70 lat temu a dokładnie 1 kwietnia 1950 r. rozpoczęła funkcjonowanie zawodowa formacja pożarnicza, która przejęła ciężar walki z pożarami i innymi zagrożeniami na terenie miasta i regionu. Zawodowa straż pożarna w różnych formach i po kilku przekształceniach funkcjonuje do dziś jako Komenda Powiatowa Państwowej Straży Pożarnej w Braniewie z pionem bojowym, czyli Jednostką Ratowniczo-Gaśniczą.

Początki były trudne, gdyż powstała w dniu 20.02.1946 r. Ochotnicza Straż Pożarna miała tylko sprzęt podręczny i sikawkę konną, znalezioną gdzieś pod Roninem. Po kilku zmianach lokalizacji siedzibą OSP była przedwojenna zniszczona remiza niemieckiej OSP (Freiwillige Feuerwehr Braunsberg) przy obecnym Pl. Strażackim 2. Później wykorzystywano przydzielony samochód ciężarowy i trzeba przyznać, że ciężar walki z pożarami w Braniewie w latach 1946-1949 spoczywał na OSP Braniewo.

Sytuacja zmieniła się w 1950 r., gdy na mocy uchwalonej przez Sejm PRL ustawy z dnia 4.02.1950 r. o ochronie przeciwpożarowej powołano z dniem 1.04.1950 r. Komendę Powiatową Straży Pożarnych w Braniewie, która podlegała operacyjnie Komendzie Wojewódzkiej Straży Pożarnych w Olsztynie i ogólnie Prezydium Powiatowej Rady Narodowej w Braniewie. Na mocy tej samej ustawy utworzono też odpowiednik zawodowej straży pożarnej, tj. Pogotowie Zawodowe Straży Pożarnej - PZSP (używano też nazwy Powiatowe Pogotowie Pożarnicze – PPP w Braniewie), które liczyło początkowo 9 członków. Swoją siedzibę PZSP znalazło w Mazurskich Zakładach Garbarskich przy ul. Kościuszki, mając do dyspozycji jeden garaż, pomieszczenie socjalne i jeden pojazd gaśniczy. Natomiast Komenda Powiatowa Straży Pożarnych będąca organem nadzorującym i kierującym ochroną przeciwpożarową na terenie powiatu miała swą siedzibę w Prezydium Powiatowej Rady Narodowej (obecny Urząd Miasta w Braniewie). Pierwszym Komendantem Powiatowym i jednocześnie dowódcą PZSP został por. poż. Tadeusz Milanowski, który w 1955 r. został Komendantem Powiatowym w Mrągowie, ale niestety zginął w wypadku motocyklowym w 1956 r. Komendantowi Powiatowemu pomagał w charakterze podoficera terenowego ogn. Jan Wiśniewski (1950-1974), który w latach 1948-1949 był w Urzędzie Miasta etatowym konserwatorem sprzętu OSP. Funkcję Zastępcy Dowódcy PZSP pełnił ogn. Jan Zieliński (1950-1981), oprócz służby w straży zawodowej, również wieloletni zasłużony działacz OSP. Do pierwszych strażaków należeli też, m.in.: Jan Nowiński (1950-1974), Jerzy Porowski, Henryk Cerowski i Stanisław Michalak (1955-1977). W latach 1950-52 funkcjonowały też posterunki PZSP przy OSP Orneta (6 strażaków) i OSP Pieniężno (2 strażaków). Pierwszym samochodem używanym przez PZSP był przejęty z OSP, a pozyskany z dostaw UNRRA samochód Fordson z motopompą Simpson. W 1952 r. otrzymano fabrycznie nowy pierwszy samochód gaśniczy Star 20 w wersji GM-8.

Jeszcze pod koniec 1949 r. rozpoczyna się budowa nowej remizy w miejscu spalonej przedwojennej przy Pl. Strażackim 2. W pracach czynnie uczestniczą strażacy PZSP i OSP Braniewo. Wiosną 1952 r. siedziba PZSP została przeniesiona do nowo powstałego obiektu, w którym Pogotowie Zawodowe posiadało 2 budynki. W nowym budynku wybudowanym w miejscu przedwojennej drewnianej remizy znalazły się 2 garaże bojowe i pomieszczenia magazynowe, natomiast dyżurka dyspozytora, pomieszczenia socjalne i pomieszczenie mieszkalne powstały w przedwojennym budynku mieszkalnym. W ocalałej z pożogi wojennej wspinalni umieszczono suszarnię na węże. W budynku Pl. Strażacki 6 mieściła się siedziba OSP i mieszkania strażaków, dlatego nowa siedziba była wykorzystywana również przez OSP Braniewo, z którą zawodowcy odbywają wspólne ćwiczenia. Jednak wraz z powstaniem PZSP działalność OSP coraz bardziej skupia się na zajęciach szkoleniowych, kulturalno-oświatowych i pracy z młodzieżą, bowiem w maju 1952 r. powstaje pierwsza drużyna młodzieżowa. W 1955 r. PZSP otrzymuje drugi nowy pojazd Star 20 w wersji GA-16. Ponadto używa terenowego GAZ-67 i motopomp polskiej produkcji Leopolia.

W latach 1952-1955 stanowisko komendanta piastował asp. Marian Ledziński, który wcześniej był komendantem powiatowym w Giżycku. Ten komendant odebrał w kwietniu 1952 r. dla PZSP pierwszy samochód gaśniczy Star 20 N-71 GM-8 i jemu przypisuje się następujące motto oddające istotę działania strażaków: "Ogień musi być posłuszny człowiekowi w dobroczynnym działaniu i jako znak życia i śmierci na ziemi". W tym czasie komenda zwiększyła swoje szeregi do 3 etatów. Na wyposażeniu Pogotowia Zawodowego są w 1954 r. 2 samochody bojowe. W 1955 r. na stanowisko komendanta powołany został asp. Stefan Lany, który jednak dość szybko odszedł do Komendy Miejskiej w Krakowie.

W latach 1955-1957 komendantem został absolwent Oficerskiego Technikum Pożarniczego w Poznaniu asp. Jerzy Porowski, który zaczynał służbę w OSP Braniewo, a następnie od 1950 r. był kierowcą PZSP. Ze stanowiska odszedł do KWSP Olsztyn, w latach 1958-1961 był Komendantem Powiatowym w Kętrzynie, a następnie pracownikiem Komendy Głównej Straży Pożarnych. W pierwszych latach funkcjonowania Komendy Powiatowej miała miejsce znaczna rotacja kierownictwa, a były okresy, że funkcję komendanta czasowo pełnił ogn. Jan Wiśniewski. W latach 1957-1963 stanowisko komendanta pełnił st.asp. Zbigniew Polisiakiewicz, który następnie w latach 1963-1967 był komendantem powiatowym w Wejherowie, a w latach 1981-1990 Komendantem Wojewódzkim Straży Pożarnych w Gdańsku. W skład komendy wchodzili wówczas: Jan Wiśniewski, Jan Nowiński, Jerzy Rajewicz (w latach 1965-1968 komendant powiatowy w Piszu).

Siedziba Komendy ulegała zmianie z Prezydium Powiatowej Rady Narodowej, przeniosła się do pomieszczeń przy ul. Kościuszki a później do tymczasowego budynku przy Pl. Strażackim (4 pomieszczenia). Komendzie podlegało również kilkanaście jednostek OSP, w tym: Braniewo (1946), Orneta (1947), Frombork (1947), Pieniężno (1947), Płoskinia (1948), Lelkowo (1948), Lechowo (1949) i inne. W 1955 r. odbywają się pierwsze powiatowe zawody sportowo-pożarnicze, w których zwycięża OSP Braniewo, zawody od tej pory odbywają się co 1-2 lata. Na początku lat 50-tych powstają kolejne jednostki OSP na terenie powiatu, a są to: OSP Pluty (1950), OSP Jędrychowo (1950), OSP Wielkie Wierzno (1950), OSP Wilczęta (1952), OSP Gładysze (1952) i ZOSP Wytwórnia Pasz Pieniężno (1955). Jednostki OSP początkowo wykorzystują prowizoryczny sprzęt, w tym często zaprzęgi konne, jednak w 1959 roku na terenie powiatu funkcjonuje 14 jednostek OSP, coraz lepiej wyposażonych w samochody gaśnicze i motopompy. Kierowcy w części jednostek OSP pełnili służbę na etatach w Komendzie Powiatowej Straży Pożarnych. Na początku lat 60-tych tworzy się również tradycja organizowania z okazji Dni Ochrony Przeciwpożarowej (od 1990 r. z okazji Dnia Strażaka.) przez zawodowców i ochotników z Braniewa, wspólnego capstrzyku i przejazdu samochodami pożarniczymi ulicami miasta, która trwa do dnia dzisiejszego.

W Pogotowiu Zawodowym rozpoczynali służbę późniejsi długoletni zasłużeni strażacy zawodowi, m.in.: Witold Kasperowicz (1960-1973), Medard Witkowski (1960-1992), Jan Maszkowski (1960-1979) i Roman Gruba (1961-1984). Od 1 stycznia 1963 r. weszły w życie znowelizowane przepisy dotyczące ochrony przeciwpożarowej kraju. Od tego czasu ochrona ppoż. podlegała ministrowi spraw wewnętrznych i prezydiom rad narodowych. Natomiast zlikwidowane zostało Pogotowie Zawodowe Straży Pożarnej i zastąpione Zawodową Strażą Pożarną na czele z Komendą Powiatową Straży Pożarnych.

c.d.n.

Wojciech Jaroszek - autor jest emerytowanym oficerem Państwowej Straży Pożarnej, który miał zaszczyt pełnić służbę w braniewskiej Komendzie w latach 1991-2019