70-te Czwartkowe Spotkanie z Historią

Spotkania organizowane są już od 6 lat przez Towarzystwo Miłośników Braniewa. Na wstępie prezes TMB Zbigniew Kędziora poinformował zebranych o bieżących sprawach dotyczących funkcjonowania Towarzystwa Miłośników Braniewa oraz różnych wydarzeniach dotyczących działalności Muzeum Ziemi Braniewskiej. W spotkaniu wzięło udział ok. 50 mieszkańców Braniewa.

Następnie prowadzący oddał głos prelegentowi, którym tym razem był Wojciech Jaroszek  dla którego był to już 7 wykład prowadzony w ramach „Czwartkowych Spotkań z Historią”.
W czasie wykładu prelegent skupił się na najstarszych ilustracjach i planach Braniewa, a więc z czasów przed pojawieniem się fotografii. Przedstawił i omówił kilkadziesiąt ilustracji oraz planów dostępnych współcześnie w różnych źródłach pisanych i elektronicznych.
Szczególną uwagę skierował na najstarszy istniejący widok Braniewa tj. pochodzący z 1635 r. prospekt autorstwa Pawła Stertzla, wówczas szwedzkiego pisarza w braniewskiej Radzie Miasta, a do którego miedzianą matrycę wykonał Konrad Götke. Paradoksem historii jest fakt, że najwybitniejsze dzieło dotyczące Braniewa zawdzięczamy trwającej 9 lat okupacji szwedzkiej. Omówione zostały przyczyny powstania tego wojskowego projektu związane z rokowaniami polsko-szwedzkimi, zakończonymi zawarciem rozejmu w Sztumskiej Wsi w dniu 12.09.1635 r., na mocy którego wojska szwedzkie opuściły Braniewo. Autor omówił szczegółowo liczne informacje jakie historycy mogą czerpać z tego niepowtarzalnego prospektu, jak np. widoczne herby i opisy, a także istniejące i już w większości nieistniejące obiekty dawnego Braniewa. O autorach prospektu z 1635 r. niestety nie wiadomo wiele, choć styl w jakim wykonany został prospekt wskazuje na ich wielki kunszt. Omówione też zostały dalsze losy matrycy i popularyzacja prospektu dokonana przez profesorów Jacoba Aloysa Lilienthalla i Rudolfa Bergau. Niestety w wyniku działań wojennych w 1945 r. miedziana matryca planu zaginęła i dziś dostępne są jedynie nieliczne kopie i liczne przedruki. Innym istotnym i bardzo popularnym widokiem Braniewa jest dzieło Krzysztofa Hartknocha z 1684 r. ukazujące Braniewo od strony północnej, które mimo że robi wielkie wrażenie estetyczne, to ze względu na sposób wykonania nie wytrzymuje porównania z planem Stertzla z 1635 r.
W czasie wykładu mowa była o istniejących planach Braniewa od tych najstarszych wykonanych w latach 1626-1635 przez Szwedów, poprzez kolejne autorstwa Israela Hoppe, George Rehefelda, czy J.M. Giesesgo oraz kilka istniejących planów dotyczących kampanii 1807 r. podczas wojny Francji z koalicją prusko-rosyjską.
Wiele uwagi prelegent poświęcił autorom XIX-wiecznych widoków Braniewa omawiając ilustracje i krótko charakteryzując ich autorów, w tym m.in. Friedricha Heinricha Bilsa, Eduarda Gaertnera, Ferdinanda von Quast, Carla Emila Höpfnera, Adolfa Boettichera, Fritza Heitmanna, czy wreszcie Gustava Schönlebera. Prowadzący omówił też liczne ilustracje, które mimo stylizowania na wcześniejsze pochodzą z początku XX wieku, jak te wydane przez Emila Bendera, czy autorstwa Carla Wünscha. Ostatnią ilustracją była pierwsza fotografia Braniewa z 1873 r. mianowicie zdjęcie zamku biskupiego wykonane przez R. Schuberta. Prelegent na zakończenie zwrócił uwagę słuchaczy na postawioną na wstępie tezę, że najważniejszą i najwybitniejszą ilustracją Braniewa jest ta najstarsza, tj. pochodzący z 1635 r. prospekt Braniewa autorstwa Stertzla, który był i będzie nieocenioną skarbnicą wiedzy dla historyków.
Na zakończenie Prezes TMB zaprosił na kolejny wykład, który odbędzie się 28 marca br. pt. „Zmiany architektoniczne Fromborka na przestrzeni wieków”, a prowadzącym wykład będzie Marcin Zabłocki.  

Informacje i zdjęcia: Towarzystwo Miłośników Braniewa