CICHOCIEMNY OTTON WISZNIEWSKI W BRANIEWIE

Elitą Armii Krajowej byli cichociemni, czyli, specjalnie wyszkoleni żołnierze, których później zrzucano do kraju na spadochronach jako żołnierzy AK. Było ich 316 specjalistycznie i wszechstronnie wyszkolonych oficerów do walki dywersyjnej z okupantem. Wielu z nich przeszło do legendy Armii Krajowej, a obecnie ich imię nosi Jednostka Wojskowa GROM. Co to wspólnego z Braniewem? Jeden z nich Otton Wiszniewski pseudonimy „Topola” i „Piorun”, tuż po wojnie, bo w latach 1947-1949 pracował w Braniewie jako sekretarz Zarządu Miejskiego.

Otton Wiszniewski przyjechał do Braniewa z Ostródy w marcu 1947 r. Miasto po działaniach wojennych było w ruinie i powoli przywracano je do życia, występowały problemy z zakwaterowaniem, żywnością, opieką zdrowotną, itd. Na posiedzeniu Zarządu Miejskiego w Braniewie w dniu 11.03.1947 r. pozytywnie rozpatrzono jego podanie o przyjęcie na stanowisko sekretarza Zarządu Miejskiego. Wcześniej, bo w styczniu 1947 r. poprzedni sekretarz złożył wniosek o zwolnienie. Został zatrudniony od 1.04.1947 r. Na posiedzeniu Rady nr 10 w dniu 16.04.1947 r. protokołował już Otton Wiszniewski. Z uchwały nr 2 wiemy, że na stanowisko sekretarza wymagano wykształcenia średniego i 5-letniej praktyki na stanowisku referendarskim w służbie państwowej lub samorządowej. Według uchwały nr 3 Wiszniewski otrzymał VII grupę zaszeregowania i uposażenie 2800 zasadnicze, 400 dodatek rodzinny, 1100 dodatek lokatorski, 700 dodatek służbowy i dodatek wyrównawczy 2800 złotych. Musiał być sumiennym pracownikiem, bo otrzymywał premie i nagrody. Jego podpisy widnieją niemal na wszystkich protokołach, z wyjątkiem tych, gdy był na urlopie. Ostatni protokół podpisany przez Ottona Wiszniewskiego ma datę 9.02.1949 r. i tego dnia powołano nowego sekretarza. Na posiedzeniu Zarządu z 20.01.1949 r. burmistrz odczytał podanie Ottona Wiszniewskiego o zwolnienie z dniem 1.02.1949 r., a Zarząd po wysłuchaniu motywów prośby, postanowił zwolnić z dniem 1.03.1949 r. i rozpisać konkurs.  Po blisko 2 latach pracy w Braniewie Otton Wiszniewski wyjechał do Olsztyna.  

Otton Wiszniewski urodził się 21.04.1910 r.  w Teheranie, w rodzinie urzędnika. Od 1920 r. mieszkał w Warszawie, gdzie uczył się Gimnazjum im. św. Stanisława Kostki i w trakcie nauki przeniósł się do Korpusu Kadetów w Rawiczu. Od 1928 r. był kancelistą i kierownikiem kancelarii w Starostwie Powiatowym w Kamieniu Koszyrskim (dawne woj. Poleski, obecnie Ukraina). W 1932 r. zdał maturę w Brześciu. Nie brał udziału w kampanii wrześniowej 1939 r., ale w listopadzie 1939 r.  przekroczył granicę węgierską i przez Jugosławię trafił do Francji, gdzie w styczniu 1940 r. jako kapral trafił do polskiej 1 Dywizji Grenadierów. Walczył w kampanii francuskiej i jako żołnierz III batalionu 2 Pułku Grenadierów Wielkopolskich wziął udział w bitwie pod Lagarde w dniach 17-18.06.1940 r. Oddział poniósł wysokie straty, a w wyniku kapitulacji Francji wydano rozkaz o rozwiązaniu pułku. Wiszniewski, będąc w jednej z grup żołnierzy próbujących wyrwać się z okrążenia, w dniu 23.06.1940 r. trafił do niewoli. Został osadzony w twierdzy Belfort, ale uciekł w dniu 24.02.1941 r., gdy podczas likwidacji obozu wyskoczył z pociągu na terenie nieokupowanej części Francji. W Marsylii Polska Misja Wojskowa wraz z 7 innymi ochotnikami wytypowała go do przetarcia szlaku przerzutowego przez Francję, Hiszpanię, Portugalię i Gibraltar. Został aresztowany w Lizbonie i miesiąc spędził w ciężkim więzieniu. W dniu 2.01.1942 r. dostał się do Wielkiej Brytanii statkiem „Batory”. Przydzielono go do 2 dywizjonu ciężkiej artylerii przeciwlotniczej, gdzie służył w okresie 30.01.-4.10.1942 r. Zgłosił akces do służby w kraju.

Później od dnia 5.10.1942 r. trafił do Sekcji Dyspozycyjnej Naczelnego Wodza i ukończył Szkołę Podchorążych Rezerwy Łączności. Przeszedł szkolenie radiotelegrafisty w ośrodku dla cichociemnych i w dniu 26.06.1943 r. złożył przysięgę na rotę Armii Krajowej. Awansowany na stopień podporucznika w dniu 16.09.1943 r. W nocy 16/17.09.1943 r. został zrzucony w koło Mińska Mazowieckiego w ramach akcji „Neon 2”, ale podczas skoku odniósł kontuzję. Po tzw. aklimatyzacji, czyli przystosowaniu do życia w okupowanym kraju, od 22.10.1943 r. przydzielono go do Oddziału V Łączności Komendy Głównej AK. Tam objął stanowisko dowódcy 3 plutonu (kompania radiołączności „Kram”, batalion „Iskra”) oraz jednocześnie został zastępcą dowódcy kompanii radiotelegraficznej Komendy Okręgu Warszawa AK. Obsługiwał radiostacje typu A w rejonie Wołomin-Otwock-Piaseczno z obsługą 2 radiotelegrafistów i 2 łączniczek. W konspiracji występował pod pseudonimami „Topola” i „Piorun”. Po wybuchu powstania warszawskiego był dowódcą radiostacji nr 265, która działała kolejno przy: Moniuszki 2a, Boudena, Złotej 7/9, w Prudientalu i Wilczej 54. Współpracował od 8.08.1944 r. z radiostacjami w terenie (Legionowo, Rembertów, Otwock). W czasie powstania awansowany na stopień porucznika. Pod koniec powstania łączność utracono, a sam Wiszniewski otrzymał rozkaz opuszczenia Warszawy i dalszej pracy w konspiracji. Podjął w październiku 1944 r. pracę przy rekonstrukcji łączności radiowej w Oddziale V sztabu Komendy Głównej AK, a później w Delegaturze Sił Zbrojnych. Początkowo przebywał w Częstochowie, od lutego do 13.06.1945 r. w Żyrardowie. W nocy 13.06.1945 r. został aresztowany w Grodzisku Mazowieckim przez Urząd Bezpieczeństwa. Został oskarżony o zdradę państwa i otrzymał najwyższy wyrok. Przebywał w więzieniu w Łodzi. Wyrok w zamian za wysoką kwotę zmieniono na 5 lat pozbawienia wolności. W dniu 29.09.1945 r. został zwolniony na mocy amnestii. Jednak był prześladowany i namawiany do współpracy z UB. W 1945 r. ożenił się z Ireną Kwiatkowską (łączniczka w Oddziale V KG AK, ps. „Henryka”), z którą miał trzy córki. Wyjechał na Ziemie Odzyskane, pracując kolejno w latach 1946-1947 jako kierownik referatu ogólnego Starostwa Powiatowego w Ostródzie, a w latach 1947-1949 r. w jako sekretarz Zarządu Miejskiego w Braniewie. Po wyjeździe z Braniewa pracował kolejno w Zarządzie Miejskim w Olsztynie, w latach 1950-1952 w zarządzie Przedsiębiorstwa „Miastoprojekt”, a później w latach 1952-1958 w Warszawie w Biurze Projektów Typowych i  Warszawskim Przedsiębiorstwie Budowy Pieców Przemysłowych. Od 1967 r. przeszedł na emeryturę. Za służbę w Armii Krajowej został odznaczony Srebrnym Krzyżem Orderu Virtuti Militari i Krzyżem Walecznych, a ponadto otrzymał Krzyż Partyzancki, francuski Croix de Guerre i brytyjski War Medal. Zmarł w 1977 r. w Warszawie.

Zarząd Miejski w Braniewie rozpoczął swoją działalność dnia 6.07.1945 r., kiedy radziecka komendantura wojskowa przekazała władzę w ręce polskich władz administracyjnych. Zarząd Miejski był organem wykonawczym miejskiej rady narodowej i działał w oparciu o ustawy o organizacji i zakresie działania samorządu terytorialnego: ustawę z dnia 23.03.1933 i zmiany wprowadzone Dekretem PKWN z dnia 23.11.1944 r. Zarząd miejski wybierała miejska rada narodowa. Było to ciało kolegialne, w którego skład wchodził burmistrz, wice-burmistrz, sekretarz oraz ławnicy. Do kompetencji zarządu miejskiego należało: wykonanie budżetu; zarządzanie finansami miasta; dzierżawy; nadzór nad urzędami, zakładami i przedsiębiorstwami komunalnymi; sprawy sporne. Zarządy Miejskie zlikwidowano na mocy ustawy z 20.03.1950 r. o terenowych organach jednolitej władzy państwowej.

Wojciech Jaroszek

Źródła: Wikipedia, 1944.pl, elitadywersji.pl, NAC, olsztyn.ap.gov.pl