DOKTOR JACOBSON i EPIDEMIA CHOLERY

Obecnie nasze społeczeństwo odpowiedzialnie zmaga się z atakiem koronawirusa, jednak w swojej historii Braniewo doświadczyło wielokrotnie różnych epidemii, które odcisnęły śmiertelne żniwo na mieszkańcach. Na początku XVIII w. miasto dotknęła dżuma, a w pierwszej połowie XIX wieku cholera. Była to ostra i zaraźliwa choroba zakaźna przewodu pokarmowego, której przyczyną było spożywanie pokarmu lub wody skażonej bakteriami przecinkowca cholery. Na czele walki z epidemiami stanął braniewski lekarz Jacob Jacobson, za co w 1853 r. otrzymał tytuł Honorowego Obywatela Braniewa.

Jacob Jacobson urodził się w dniu 20.07.1807 r. w Królewcu i był niemieckim lekarzem pochodzenia żydowskiego. Swoją praktykę odbywał w Braniewie w latach 1831-1858. Po ukończeniu studiów od 1831 r. rozpoczął pracę w Braunsbergu (Braniewie), a od 1837 r. przez 20 lat kierował braniewskim szpitalem św. Andrzeja. Szczególnie zasłużył się w czasach walki z epidemią cholery w latach: 1831, 1837, 1848 i 1852 r.

Do Europy cholera dotarła w 1831 r. za sprawą wojsk rosyjskich podczas powstania listopadowego(zmarli m.in. wielki książę Konstanty, generał Dybicz, marsz. Gneisenau i wielu innych). Podczas kilku nawrotów epidemii zmarły setki tysięcy ludzi. Przyczyny choroby poznano dopiero w 1883r. dzięki badaniom niemieckiego naukowca Roberta Kocha, choć tak naprawdę odkrył ją w 1854 r. Włoch Filippo Piacini, ale zostało to zlekceważone przez świat medyczny. Jednak w latach 1831-1852 nikt nie znał przyczyn i sposobów postępowania, a lekarze często działali intuicyjnie. Powszechnie uważano, że cholera rozprzestrzenia się w powietrzu. Kolejne epidemie przynosiły ogromne spustoszenie wśród mieszkańców Braniewa i powiatu. W 1831 r. w powiecie braniewskim zmarło 500 osób, w 1837 r. zmarło 150 osób w samym Braniewie, a w 1848 r. choroba zabrała 270 osób. Najgorszy był atak cholery w 1852 r. w liczącym wówczas 45 tys. mieszkańców powiecie braniewskim, zachorowały 1132 osoby, z których zmarło 638.

Jacob Jacobson był czołową postacią w mieście, a 1853 r. za szczególne zasługi na jego rzecz, zwłaszcza za zaangażowanie w zwalczaniu epidemii cholery, gdy opiekując się setkami zarażonych ryzykował życiem, otrzymał tytuł Honorowego Obywatela Braniewa. Doktor Jacobson udzielał się także społecznie, współpracując z katolicką większością, w tym także z jezuitami. Dał się poznać również jako utalentowany kaznodzieja oraz literat. Jego śmierć w dniu 6.08.1858 r. opłakiwało całe miasto, został pochowany na braniewskim cmentarzu żydowskim. W 1872 r. obok grobu Jacobsona została pochowana jego żona Fanny, z domu Goldschmidt.

Jego postać upamiętniono w dniu 21.09.2018, gdy z inicjatywy Towarzystwa Miłośników Braniewa została odsłonięta na ogrodzeniu byłego kirkutu w Braniewie płyta pamiątkowa poświęcona Honorowemu Obywatelowi Braniewa Jacobowi Jacobsonowi. Płyta została ufundowana w 160. rocznicę jego śmierci. Cmentarz żydowski, na którym został pochowany Jacobson oraz jego żona, istniał w tym miejscu od lat 40. XIX w. Został sprofanowany przez nazistów w nocy 9/10.09.1938 roku. Obecnie, prócz ogrodzenia i tej pamiątkowej tablicy, po cmentarzu nie ma żadnego śladu. Portret Jacoba Jacobsona znajduje się w Muzeum Ziemi Braniewskiej.

Wojciech Jaroszek

O doktorze Jacobie Jacobsonie można przeczytać obszerny artykuł na stronie HISTORIA BRANIEWA – NIEZNANE WYDARZENIA pod linkiem http://www.historiabraniewa.hekko.pl/index.php/ludzie/129-jacob-jacobson-1807-1858-honorowy-obywatel-braniewa