Okres związany z pandemią zmusza do twórczego szukania nowych rozwiązań, coraz bardziej na znaczeniu zyskuje kreatywność, oryginalne projekty i pomysły na różnych płaszczyznach. W biznesie i w życiu to przeciwieństwo utknięcia, wypalenia i rezygnacji, odmowa zaakceptowania status quo. Kreatywność to myślenie wykraczające poza normy społeczne.

“Szaleństwem jest robić wciąż to samo i oczekiwać różnych rezultatów” – powiedział kiedyś Albert Einstein.

Czy przemysł kreatywny jest sztuką?

W ankiecie przeprowadzonej przez IBM wśród 1,5 tys. szefów korporacji i liderów sektora publicznego na temat tego, co napędza ich w zarządzaniu swoimi firmami w dzisiejszym świecie. Odkryto, że kreatywność została uznana za najważniejszą cechę przywódczą dla sukcesu w biznesie, przewyższającą uczciwość i globalne myślenie. Sektor kreatywny (tzw. przemysł kreatywny) to część rynku tworzona przez podmioty prowadzące działalność związaną z kulturą i technologią, łączące aktywność artystyczną z przedsiębiorczością. W 1942 roku Pablo Picasso zdemontował stary rower i przymocował kierownicę do siedzenia, aby wydobyć podobieństwo do głowy byka. Trudno nie dać się tym oczarować. Ten przykład pomaga nam nabrać lepszego wyobrażenia o znaczeniu kreatywności.

To właśnie kreatywność pozostaje tą sferą, w której człowieka nie są w stanie wyręczyć maszyny i galopująca cyfryzacja. Sektor przemysłów kreatywnych już dziś staje się wiodącą siłą rozwoju gospodarek na całym świecie i wydaje się być najbardziej obiecującym segmentem rynku. Pełne wykorzystanie drzemiącego w nim potencjału stwarza szansę szybkiego rozwoju nie tylko dla podmiotów związanych z branżą, ale także dla całej ekonomii. Branże, z których składa się sektor kreatywny to m.in.: reklama, marketing i PR, architektura, rynek sztuki, rzemiosło, design oraz moda, film, gry video, muzyka, oprogramowanie oraz media. Talent, tolerancja i technologia, tzw. "3T" to podstawowe wartości charakteryzujące klasę kreatywną.

“Aby malować, musisz zamknąć oczy i zacząć śpiewać” — mówił Pablo Picasso.

Twórcy przestrzeni

Choć architekci projektują budynki dla swoich klientów z myślą o potrzebach, a twórcy mogą dać upust swoim abstrakcyjnym pomysłom, to wśród wielu z nich pozostaje swoiste przywiązanie do idei bycia artystą, a przynajmniej do idei architektury jako dyscypliny sztuki. Jeśli zdecydujemy się spojrzeć wstecz, zwłaszcza w okresie renesansu, większość architektów, którzy wtedy stali się sławni, byli również artystami. Na przykład Giotto, Michał Anioł i El Greco. Byli to rzeźbiarze lub malarze, którzy później zainteresowali się budową form. Zdecydowanie widzieli bezpośredni lub pośredni związek między sztukami wizualnymi a architekturą.

Architekci w początkowym procesie projektowania dużo szkicują i rysują, wykorzystują różnorodne sztuki wizualne, aby przelać swoją wyobraźnię na papier. Wielu wykazuje tęsknotę za artystyczną perfekcją, czy to w pozyskiwaniu prestiżowych nagród, czy na elewacjach projektowanych budynków. Wszystkie te czynniki wskazują na wiele podobieństw między architektami i artystami. Jednak praktyka procesu projektowania w umyśle architekta popycha go do stania się kreatywnym profesjonalistą, a ich koncepcje często stają się arcydziełami sztuki.

Kiedyś pędzel, dziś kodowanie

Tworzenie oprogramowania wymaga dużej kreatywności. Nieszablonowy koder może złożyć interaktywną instalację artystyczną, stworzyć sztukę generatywną, zaprojektować prototypy produktów, przeprowadzić na żywo przedstawienie twórczości wizualnej, zbudować interaktywną stronę internetową lub stworzyć ekspozycję dźwiękową. Programowanie jest dużą umiejętnością w sensie rzemieślniczym, którą można również wykorzystać do tworzenia sztuki; z kodem jako zasobem do stworzenia pięknego produktu końcowego.

Kod komputerowy jest sam w sobie formą sztuki, ponieważ tekst kodu można ułożyć tak, aby tworzył określony obiekt to także narzędzie do tworzenia innych form wyrazu, takich jak strony internetowe, gry wideo, czy muzyka. W tym celu niektóre grupy muzyczne wykorzystują kodowanie na żywo do tworzenia muzyki i obrazów do występów na żywo. To nie tylko rozwiązywanie problemów technicznych, ale także opracowywanie nowych technik. Spróbuj stworzyć wyjątkowe narzędzia, które zbudują proces twórczy, a jednocześnie zoptymalizują pracę. Kodowanie jednak nie wiąże się z całkowitą wolnością ekspresji w taki sam sposób jak sztuka i muzyka, a kreatywność związana z kodowaniem jest kreatywnością bardziej techniczną.

“Biznes jest kreatywny. To jak malowanie. Zaczynasz od pustego płótna. Możesz namalować wszystko – cokolwiek chcesz – i właśnie to jest twój pierwszy problem. Na każdy dobry obraz, jaki mógłbyś stworzyć, jest milion złych obrazów, które tylko bolą, by spłynąć z twojego pędzla. Wybierasz kolor. Następny kolor, który wybierzesz, musi współpracować z pierwszym kolorem. Trzeci kolor musi współpracować z pierwszym i drugim…” - napisał Richard Branson w książce "Business Stripped Bare".

Kluczem jest innowacja

Motorem napędowym cywilizacji od zawsze były pomysły, a ich najczęstszą inspiracją natura i sztuka. Bycie kreatywnym pomaga rozwiązywać problemy we wszystkich dziedzinach życia i pracy. Dla przykładu PR to też dziedzina, która często jest źle rozumiana, ponieważ wiele kanałów pokrywa się obecnie ze zwykłymi kanałami marketingu cyfrowego. Powszechnie stosowany na całym świecie marketing jest systemem tworzonym przez określone elementy, które ze względu na występujące wewnętrzne relacje muszą być analizowane, projektowane i stosowane łącznie. Ma on na celu dotarcie do obecnych i potencjalnych klientów, podczas gdy public relations polega na utrzymywaniu pozytywnych relacji z grupą zainteresowaną organizacją lub marką np. klientami, mediami, pracownikami i akcjonariuszami. Nie jest to łatwe zadania i wymaga coraz więcej oryginalnego podejścia. Jednak w wielu organizacjach wciąż, mylnie interpretuje się obszary zastosowania dla działań tych dwóch strategicznych obszarów.

“Jeżeli koncepcja od samego początku nie jest szalona, nie ma dla niej żadnej nadziei” – pisał Albert Einstein.

Ponadto ludzie często mylą PR wyłącznie z tradycyjną komunikacją kryzysową lub relacjami medialnymi. Mało firm w pełni wykorzystuje jego potencjał. Celem zespołów marketingowych jest dotarcie do konsumentów i skłonienie ich do myślenia, wierzenia lub działania ukierunkowanego na sprzedaż. Natomiast public relations polega na sprzedaży firmy lub marki poprzez pozytywne zarządzanie kanałami komunikacji między firmą a jej targetem.

Ogólnie rzecz biorąc, działania marketingowe starają się osiągnąć bezpośredni przychód, podczas gdy PR stara się budować pozytywną reputację poprzez skuteczną strategię PR.

Wiadomości dostarczane za pośrednictwem kanałów PR, takich jak artykuły, mówcy konferencyjni lub renomowani blogerzy, są podświadomie uważane przez konsumentów za bardziej uzasadnione niż te prezentowane za pomocą taktyk marketingowych. Należy tu pamiętać, że np. pokolenie Y i Z mocniej odrzuca typowy przekaz reklamowy, jako niewiarygodny. Z reguły ludzie postrzegają, że reklama i marketing wynikają z chęci firmy do zwiększenia sprzedaży.

Rynek wymaga kreatywności

Nie wszyscy ludzie rodzą się z talentem do sztuki i twórczego myślenia. Takich ludzi jest jedynie garstka. Większość z nas musi włożyć duży wysiłek, aby choć trochę zwiększyć swoją kreatywność.

Osoby ceniące sztukę nigdy nie będą narzekać na nudne życie. Ich bujna wyobraźnia może sprawić, że nawet najnudniejszy dzień będzie ekscytujący i pełen wrażeń. Kreatywność to jedna z najważniejszych cech nowoczesnych liderów biznesu.

Jej synonimy obejmują takie słowa jak pomysłowość, wyobraźnia, innowacyjność, wizja, progresywność, oryginalność i zaradność, żeby wymienić tylko kilka. To porzucenie sztywnych struktur, obecnie bardzo pożądana cecha dla osób na stanowiskach kierowniczych w środowisku korporacyjnym. Powszechny niedostatek pomysłowości w marketingu pokazuje, że bardzo trudno jest być naprawdę kreatywnym. Od wielu lat za sprawą zmian, chociażby dostępnych nowoczesnych technologii, obydwa sektory ewaluują, zmienia się marketing, ale też PR. W ostatnich latach nowoczesne public relations zmierza już w kierunku analityki, planowania strategicznego i doradztwa. Kreatywność polega na odkrywaniu tych nieoczywistych związków. Innowacyjny marketing sprawia zaś, że produkt lub organizacja właściwie wyróżnia się na tle konkurencji i odnosi sukcesy. PR to potężne narzędzie, które pozwala osiągnąć cele biznesowe oraz budować wizerunek i obecność na rynku. Nowoczesny marketing powinien wykraczać dalece poza standardowe metody i techniki, dzięki którym zostaje podniesiona świadomość odbiorców o wartości nabywanego dobra lub usługi.

Sztuka musi być twórcza, ponieważ jest wytworem naszej wyobraźni. Możemy używać jej jako wyrazu naszych uczuć, emocji i jaźni. Bycie kreatywnym oznacza szukanie sposobów na zmianę normalności i nieszablonowego myślenia. Łączenie kreatywności z wytrwałością może również zaowocować sztuką, która jest wynikiem połączenia tych cech. Kolejnym elementem procesu tworzenia jest odpowiednia motywacja.

Kształtowanie rzeczywistości

Kreatywne przywództwo pomaga firmom, otwierając nowe możliwości rozwiązywania problemów i rozwoju, na które nie pozwalałyby bardziej konwencjonalne metody. Nowe spojrzenie na problemy może prowadzić do pionierskich i być może wcześniej niespotykanych rozwiązań. Pracownicy niższego szczebla często mogą czuć się wykluczeni lub zapomniani w tym procesie. To duży błąd. Kreatywne przywództwo daje wiele możliwości naprawienia tego nastawienia poprzez wdrażanie nietradycyjnych technik i pomysłów, aby włączyć ludzi i zespoły w sukces firmy. Pracownicy nie zawsze mają te same informacje co kierownictwo, więc dostrzeganie problemów lub innowacyjnych pomysłów od wewnątrz może prowadzić do odmiennej, dociekliwej ich analizy i informacji, które pomogą w osiągnięciu celu. Kreatywny lider może zaproponować pracownikom burzę mózgów z ich punktu widzenia, zamiast brać typowe pomysły z góry.

Produkty sektora przemysłów kreatywnych noszą pewne specyficzne znamiona. Z pewnością ściśle wiążą się z sektorem kultury, jednak rozwijają się w pewnym charakterystycznym środowisku: uznającym za kluczowy kapitał ludzki oraz kreatywność, otwartym i zdolnym do tworzenia innowacji. Niczym Vincent van Gogh w obrazie "Gwiaździsta noc", zasadniczo kreatywność oznacza dostrzeganie innowacyjnych okazji do rekombinacji. Kreatywność może również uatrakcyjnić środowisko projektu. Generowanie pomysłów na rozwiązanie problemu, usprawnienie procesu lub stworzenie nowego produktu może być bardzo przyjemne i pomóc w budowaniu zespołu przy jednoczesnej poprawie środowiska pracy.

Zwykle po prostu znosimy sprawy, które są frustrujące lub są rozczarowujące. Ale kiedy stajemy się kreatywni, dostosowujemy to, co jest pod ręką – łączymy, reorganizujemy, zaczynamy od nowa – tak, aby lepiej pasowały do naszych zainteresowań i ideałów. Niemiecki filozof Georg Wilhelm Friedrich Hegel już w XVIII w. ujął tę ideę w najwznioślejszych słowach: jesteśmy kreatywni, pisał, kiedy…

“obdzieramy świat z upartej obcości i dostosowujemy go do naszych potrzeb”.

Gdy pod koniec lat 50. XX w. pracował nad wstępną, uproszczoną wersją obrazu, w pewnym momencie musiał wyjść z pracowni. Kiedy wrócił, kreatywnie spojrzał na płótno z dystansem. Uznał, że dzieło jest skończone. Pulsująca kompozycja hipnotyzowała patrzącego. Tak narodził opartowy rozdział twórczości Wojciecha Fangora, który w latach 60. XX w. rozsławił artystę na całym świecie.

Wciąż na znaczeniu zyskują innowacyjne dziedziny, w których kluczowy jest twórczy warsztat menedżera. To w nich od samego pomysłu zależy często sukces całego przedsięwzięcia. Każda innowacja ma w sobie pewną niewiadomą wymagają optymistycznego spojrzenia, że uda się nam znaleźć właściwe rozwiązanie.

 Adam Białas - ekspert rynku