Obowiązki mediów publicznych w okresie przedwyborczym

Autorka podkreśla, że media publiczne odgrywają kluczową rolę w czasie przed wyborami i w trakcie kampanii wyborczej, pełniąc wiele ważnych funkcji. Ze względu na fakt, że media publiczne są instytucjami finansowanymi z publicznych środków, ciąży na nich odpowiedzialność za dostarczanie obiektywnych, rzetelnych i zrównoważonych informa­cji.

Problem udziału mediów publicznych w szeroko rozumianej kampanii wyborczej jest traktowany jako jeden z koniecznych ele­mentów neutralności władz publicznych. Sposób działania mediów stanowi newralgiczny punkt dla zachowania „równości szans" przez uczestników procesu wyborczego, bo tak dokonuje się „powiąza­nie" roli mediów publicznych z zasadą równości wyborów.

Wolność wypowiedzi pełni kluczową funkcję w każdym demokratycznym państwie i społeczeń­stwie, stąd ważne jest, aby mechanizmy w danym systemie prawym zapewniały realną możliwość jej realizacji. Konstytucja RP z 2 kwietnia 1997 roku, poprzez jej artykuły 14 i 54, jest gwarantem wolności mediów i wolności wypowiedzi.

Straż­nikiem wolności słowa, ale też wywiązywania się z obowiązków ustawowych przez media publiczne, jest w świetle art. 213 Konstytucji RP Krajowa Rada Radiofonii i Telewizji. Stoi ona na straży wolności słowa, prawa do informacji oraz interesu publicznego realizowanego za pośrednictwem w radiofonii i telewizji.

Autorka opisując obowiązki nadawców publicznych w świetle standardów międzynarodowych przypomina, że w orzeczeniu Handyside przeciwko Wielkiej Brytanii stanowiącym jeden z najważniejszych wyroków strasburskich w sprawach dotyczących wolności wypowiedzi, Trybunał stwierdził:

„swoboda wypowiedzi stanowi jeden z filarów demokratycznego społeczeństwa, (...) nie ogranicza się więc jedynie do informacji i poglądów, które są odbierane przychylnie, uważane za nieobraźliwe bądź neutralne, lecz odnosi się także do tych, które obrażają, oburzają lub wprowadzają niepokój w państwie lub części społeczeństwa. Takie są bowiem wymagania pluralizmu, tolerancji, otwartości na inne poglądy, bez których nie istnieje demokratyczne społeczeństwo".

W kontekście wyborów z art. 21 Ustawy o radiofonii i telewizji wynika, iż na mediach publicznych ciąży obowiązek neutralno­ści politycznej. Po pierwsze, taka neutralność oznaczać musi zapewnienie wszystkim konkurującym ugrupowaniom politycznym (kandydatom) równego dostępu. Powinno to być gwarantowane przez prawo, zwłaszcza przez ustalenie czasu nadawania oraz swobody przekazywanych treści.

Po drugie, neutralność mediów publicznych odnosi się do sposobu relacjonowania wydarzeń publicznych w okresie – szeroko rozumianej – kampanii wyborczej.

W rozporządzeniu KRRiT dotyczącym dostępu do anteny naczelnych organów państwa z 1996 roku wskazano, że podmiotami uprawnionymi do bezpośredniego publicznego komunikowania się z oby­watelami są tylko i wyłącznie cztery osoby w państwie, określane mianem naczelnych organów państwa. Tymi osobami są:
 

• prezydent Rzeczypospolitej Polskiej,

• marszałkowie Sej­mu i Senatu,

prezes Rady Ministrów.

Zapis o prezentacji i wyjaśnianiu polityki państwa w spo­sób bezpośredni jest także szczególnie istotny dla samych nadawców. W tym przypadku funkcja nadawców powinna sprowadzać się do udostępnienia anteny wymienionym politykom, bez prawa komentowania i oceny prezentowanych wystąpień bezpośrednio po ich emisji. Następuje to zwyczajowo dopiero w najbliż­szych wydaniach serwisów informacyjnych na antenach poszczególnych programów Telewizji Pol­skiej.

Konkludując, dr Dominika Bychawska-Siniarska podkreśla, że nad wykonywaniem zadań ciążących na mediach publicznych czuwa Krajowa Rada Radiofonii i Telewizji, która na podstawie raportów przedstawianych przez nadawców kontroluje czas przeznaczony dla poszczególnych sił po­litycznych, a w razie naruszenia zasad wynikających z ustawy lub rozporządzeń może interweniować wobec nadawcy (art. 6 ust. 2 pkt 5 ustawy RTV). Przewodniczący KRRiT na podstawie art. 53 ustawy RTV może nakładać kary finansowe w razie niewywiązywania się przez nadawców z obowiązków usta­wowych.