PKW ŁOTWA 100. ROCZNICA OPERACJI ZIMA

W uroczystościach wzięli udział m.in. szef Sztabu Generalnego Wojska Polskiego generał Rajmund T. Andrzejczak, dowódca Narodowych Sił Zbrojnych Republiki Łotewskiej gen. broni Leonids Kalnins, ambasador RP w Rydze dr Monika Michaliszyn, wicepremier parlamentu Łotewskiego Janis Bordans.

Pod krzyżem na Słobódce, w uroczystości z udziałem kompanii honorowej Polskiego Kontyngentu Wojskowego, odczytano Apel Pamięci oraz złożono kwiaty. Następnie pod urzędem miasta Daugavpils odbyło się oficjalne odsłonięcie odrestaurowanej tablicy pamiątkowej ku czci poległych w operacji „Zima”.
Ostatnim elementem obchodów była msza święta w Krasławiu oraz odsłonięcie pomnika ku czci pochowanych tam żołnierzy walczących o wyzwolenie Łotwy. 

3 stycznia 1920 r. wojska polskie i łotewskie, pod dowództwem gen. E. Rydza-Śmigłego oraz Sztabu Głównego Armii Łotewskiej, stanęły do walki z najeźdźcą, rozpoczynając akcję bojową o kryptonimie „Zima”, znaną także pod nazwą Kampania Łatgalska. Już w pierwszym dniu działań Wojska Polskie wyzwoliły Dyneburg. Wieczorem do miasta wkroczyły również oddziały Armii Łotewskiej. W dniu 9 stycznia siły Armii Łotewskiej zaczęły ofensywę w Łatgalii Północnej.

Ofensywa połączonych sił polskich i łotewskich doprowadziła do wyzwolenia całej Łatgalii. W ciągu dwóch miesięcy wojska bolszewickie zostały wypchnięte poza granice etnograficzne Łotwy, co pozwoliło na zachowanie niepodległości państwa łotewskiego oraz zjednoczenie jego ziem. 

Operacja ma również inne znaczenie historyczne bowiem był to debiut operacyjny polskich wojsk pancernych. W bitwie o Dyneburg wzięło udział 25 czołgów Renault FT-17 z 2 kompanii 1. Pułku Czołgów. Działania polskich czołgów przyniosły przede wszystkim skutek psychologiczny, gdyż wystrzelono zaledwie kilka salw w kierunku bolszewików, z których większość pierwszy raz w życiu widziała czołgi i uciekała na widok zbliżających się pojazdów. Czołgi RT-17 były pierwszym na świecie czołgiem wykorzystującym wieżę obracającą się o 360 stopni, były uzbrojone w armatkę 37 mm lub karabin maszynowy. Poruszały się z maksymalną prędkością 7,7 km/godz. W 1 Pułku Czołgów sformowanym we Francji znalazło się 120 takich maszyn, które przez wiele lat stanowiły trzon polskich wojsk pancernych II RP. Jeden egzemplarz odnaleziony przez polskich żołnierzy w Afganistanie w 2012 r. został za zgodą tamtejszych władz przewieziony do Polski i wyremontowany. Obecnie znajduje się w Muzeum Wojska Polskiego w Warszawie. 

Łącznie, w Kampanii Łatgalskiej 1919-1920 zginęło ponad 500 polskich żołnierzy, z czego 237 zostało pochowanych w Dyneburgu, na cmentarzu na Słobódce. W miejscu, gdzie obecnie wznosi się betonowy krzyż, w okresie międzywojennym był polski cmentarz wojskowy, uroczyście otwarty w 1926 roku przez najwyższe władze Republiki Łotewskiej. W Krasławiu spoczywa 87 żołnierzy Wojska Polskiego zmarłych w wyniku chorób, ran i odmrożeń. Służyli głównie w pułkach 3 Dywizji Piechoty. Walki w Łatgalii toczyły się w bardzo ciężkich warunkach pogodowych – zima 1919-1920 była mroźna i śnieżna. 

Tekst: kpt. Bartosz Duński, zdjęcia: st. chor. szt. Krzysztof Surowiec