W dniu 3 października 2008 roku 9 Brygada Kawalerii Pancernej im. Króla Stefana BATOREGO w Braniewie obchodzić będzie swoje doroczne święto. Brygada została sformowana w 1994 roku w Braniewie, przejmując tradycje oddziałów Nowogródzkiej Brygady Kawalerii, 28 Saskiego Pułku Czołgów Średnich i 27 Pułku Zmechanizowanego Ułanów im. Króla Stefana Batorego. Tradycje brygady otwierają dokonania Nowogródzkiej Brygady Kawalerii, która została sformowana 17 sierpnia 1920 roku w okolicach Ciechanowa jako 9 Brygada Jazdy. Pierwszy swój zwycięski bój stoczyła pod Gumowem okrążając zgrupowanie oddziałów wroga i biorąc do niewoli 3 tysiące jeńców, 22 sierpnia wzięto do niewoli 5 tysięcy jeńców po zwycięskiej bitwie pod Żurominkiem. 12 września brygada walcząc w składzie 2 Dywizji Kawalerii w bitwie pod Letczanami rozbiła 9 Brygadę 14 Dywizji Kawalerii bolszewickiej. Swój ostatni bój Brygada stoczyła w czasie wykonywania działań rajdowych w kierunku na Korosteń pod miejscowością Bielka, gdzie zadano nieprzyjacielowi ciężkie straty. W okresie wojny bolszewickiej 25, 26 i 27 Pułk Ułanów, które po zakończeniu działań bojowych weszły w skład 9 Brygady, w czasie jej trwania wchodziły w skład 8 Brygady Jazdy. 25 Pułk Ułanów Wielkopolskich powstał w lipcu 1920 roku w Poznaniu jako 115 Pułk Ułanów Wielkopolskich. Szwadrony Pułku po zorganizowaniu się wyruszyły samodzielnie na miejsce koncentracji pod Ostrołękę. W dniu 1 sierpnia 1920 roku pułk rozpoczął działania bojowe broniąc przepraw w Nowogrodzie i Łomży. W połowie sierpnia toczył walki w okolicach Ciechanowa, a pod koniec miesiąca miedzy Mławą a granicą z Prusami Wschodnimi. Po przegrupowaniu na Wołyń szarża pod Morawianami rozpoczął pościg za nieprzyjacielem w trakcie którego dotarł aż do miejscowości Teretew. Swój szlak bojowy zakończył w rejonie Rudni Baranowskiej. 26 Pułk Ułanów Wielkopolskich został zorganizowany jako 215 Ochotniczy Pułk Jazdy Wielkopolskiej w Poznaniu w lipcu 1920 roku. Do działań bojowych wszedł na Pomorzu 16 sierpnia nad rzeką Drwęcą. Po pierwszych zwycięskich starciach i szarży pod Nowym Miastem, Pułk zdobył Brodnicę i wkroczył do Prus Wschodnich. Po uzupełnieniu stanów osobowych, 23 września skierowany został na front białoruski. Po walkach w rejonie rzek Szczary i Miru otrzymał zadanie osłony na rzece Niemen. W ciężkim boju w Wołyniu pułk zajął Zasław, a następnie wkroczył do Mińska gdzie zastało go zawieszenie broni. 27 Pułk Ułanów został sformowany w Kaliszu pod koniec lipca w 1920 roku, jako 203 Ochotniczy Pułk Ułanów. Pułk wkroczył do działań bojowych 6 sierpnia w rejonie Ciechanowa. Od 3 września wszedł w skład 9 Brygady Jazdy i do końca wojny uczestniczył w walkach toczonych przez brygadę. Po zakończeniu działań bojowych 9 Brygada Jazdy została przeniesiona do Baranowicz gdzie stacjonowała do wybuchu II wojny światowej. 26 marca 1937 roku w ramach prowadzonej restrukturyzacji jednostek kawalerii 9 Brygada Jazdy została przemianowana na Nowogródzką Brygadę Kawalerii. 1 września 1939 roku Brygada otworzyła kolejną kartę swojej Księgi Bojowej Chwały. Podporządkowana została dowódcy Armii „Modlin” z zadaniem osłony jej zachodniego skrzydła i w pierwszym dniu wojny częścią swych sił broniła Działdowa, z którego wycofano się w nocy 2 września na rozkaz przełożonych. Po walkach toczonych pod miejscowością Petrykozy oddziały Brygady wycofały się do Sierpca, a do 5 września objęły obronę przedmieść Płocka. W walkach odwrotowych Brygada walczyła w składzie Grupy Operacyjnej Kawalerii dowodzonej przez dowódcę brygady gen. Władysława Andersa. Jej zadaniem była osłona wschodniego brzegu Wisły i rejonu przeprawy Armii „Łódź”. 13 września dowódca Brygady skierował 26 pułk ułanów na Cegłów, 27 pułk ułanów na Połczankę, 25 pułk ułanów i 91 dywizjon pancerny na Siennicę z zadaniem opanowania tych miejscowości i umożliwienia pozostałym jednostkom kontynuowania marszu na wschód. Zadanie zostało wykonane, nieprzyjaciel został wyparty z zajmowanych pozycji. Pomimo bombardowań i ponoszonych strat Brygada do końca działań bojowych zachowała najwyższy potencjał bojowy spośród jednostek Grup Operacyjnych. 22 września czołowe pułki Brygady wyparły siły niemieckie z Janówki, Majdanku Sieleckiego i Dzierążni dzięki czemu przebiły się przez pozycje niemieckie i kontynuowały marsz do granicy niemieckiej. Ostanie walki stoczone przez Brygadę miały miejsce 26 września. 26 pułk ułanów rozbił kolumnę wojsk niemieckich, a 27 pułk ułanów wykonał ostatnią szarżę kawalerii polskiej w wojnie obronnej w 1939 roku pod Marańcami ponosząc ciężkie straty. 27 września w obliczy przeważających sił pancernych i zmotoryzowanych Armii Czerwonej gen. Anders wydał rozkaz o rozformowaniu Brygady. Generał Anders kontynuował marsz ku granicy z wybraną grupą ułanów. W dniu 25 września grupa ta została internowana przez Rosjan. Na Węgry przedostało się kilka małych grup, a w jednej z nich dowódca 26 pułku ułanów płk Schweizer z dwoma oficerami i trzema ułanami. Kolejnym ogniwem w dziejach brygady są działania bojowe szwadronu 26 i 27 pułku ułanów utworzonych w ramach Armii Krajowej. Brały one udział w obronie ludności polskiej zamieszkujące wschodnie kresy Rzeczypospolitej i w akcji „Burza” tocząc krwawe boje w Puszczy Nalibockiej, w okolicach Nowogródka, Puszczy Kampinoskiej, Powstaniu Warszawskim i Górach Świętokrzyskich. Brygada dziedziczy również tradycje 28 Saskiego Pułku Czołgów Średnich, który został sformowany 5 lipca 1944 roku na mocy rozkazu Dowódcy Armii Polskiej w ZSRR jako 27 Pułk Artylerii Pancernej. Początkowo działał jako jednostka obwodu Naczelnego Dowództwa, a następnie podporządkowany 2 Armii Wojska Polskiego przeszedł w jej szeregach cały szlak bojowy. Uczestniczył w operacji łużyckiej i praskiej. Ostatnią walkę z nieprzyjacielem stoczył w okolicach miejscowości Dablice w dniu 11 maja 1945 roku a następnie w tym samym dniu wkroczył do stolicy Czech – Pragi. W dniu zakończenia wojny miał w swoim składzie 46 oficerów, 87 podoficerów, 96 szeregowców oraz 31 pojazdów w tym 17 dział samobieżnych SU – 85. Za bohaterstwo żołnierzy wykazane na szlaku bojowym, pułk został odznaczony Orderem Virtuti Militari V klasy oraz wyróżniającą nazwą „Saski”. W 1951 roku pułk został przeformowany i zmienił nazwę na 28 Saski Pułk Czołgów Średnich. Garnizonem, w którym pułk stacjonował do 1990 roku było Czarne. W 1990 roku w związku z restrukturyzacją armii pułk został przeniesiony do Braniewa i przeformowany na jednostkę zmechanizowaną zmieniając nazwę na 27 pułk zmechanizowany. W pierwszej połowie 1991 roku kadra jednostki rozpoczęła sterania o przyjęcie nazwy, barw, patrona i tradycji 27 Pułku Ułanów im. Króla Stefana Batorego. Nawiązano ścisły kontakt ze środowiskiem byłych żołnierzy 27 pułku ułanów, weteranami walk we wrześniu w 1939 roku oraz z żołnierzami pułku odtworzonego w ramach Armii Krajowej. 27 września 1995 roku w wyniku starań Społecznego Komitetu Sztandaru, organizacji kombatanckich oraz środowiska żołnierzy i pracowników cywilnych 9 Brygada Kawalerii Pancernej otrzymała od Prezydenta Rzeczypospolitej Sztandar Wojskowy. Dziś 9 Brygada jest jednym z najważniejszych ogniw bojowych w strukturze 16 Pomorskiej Dywizji Zmechanizowanej. Brygadą dowodzi gen. bryg. Wojciech GRABOWSKI. Uroczyste obchody Święta 9 Brygady Kawalerii Pancernej rozpoczną się już 2 października, kiedy to pododdziały brygady przemaszerują ulicami Braniewa na Plac Sybiraków, gdzie o godz. 19. 00 rozpocznie się uroczysty Apel Poległych oraz złożenie wiązanek kwiatów pod pomnikiem Sybiraków. Program obchodów Święta Brygady w dniu 3 października przedstawia się następująco; 1. 9. 00 – uroczysta Msza Święta w intencji żołnierzy i pracowników wojska brygady – kościół garnizonowy w Braniewie; 2. 11. 00 – uroczysty Apel z okazji Święta 9 Brygady Kawalerii Pancernej – plac apelowy brygady; 3. 10. 00 – 16. 00 – Dzień Otwartych Koszar – pokazy sprzętu i uzbrojenia, będącego na wyposażeniu Brygady, pokaz działania i sprawności pododdziałów brygady i Straży Pożarnej, przejażdżki na quadach, żołnierska grochówka, wypiek wojskowego chleba w piekarni polowej, zwiedzanie terenu koszar oraz Sali Tradycji Brygady – kompleks koszarowy brygady przy ul. Sikorskiego w Braniewie; 4. 16. 00 – 18. 00 – Koncert Zespołu Artystycznego Wojska Polskiego w Braniewskim Centrum Kultury – wstęp wolny. Obchody Święta Brygady poprzedzają zawody sportowe i strzeleckie o Puchar Dowódcy Brygady. W imieniu Dowództwa 9 Brygady Kawalerii Pancernej, kadry, żołnierzy i pracowników wojska zapraszam Państwa serdecznie do udziału w uroczystościach z okazji Święta Brygady. mjr mgr Zbigniew TUSZYŃSKI