Recenzja: Boris Sokołow Prorok i dysydent. Aleksander Sołżenicyn

Aleksander Sołżenicyn, sumienie narodu, symbol walki z radzieckim totalitaryzmem, ale przede wszystkim człowiek z misją, który w swoich utworach pragnął ukazać prawdę na temat rewolucji 1917 r., powstania ZSRR i okrucieństw komunizmu. Jedni widzieli w nim proroka, inni - dysydenta, a nawet zdrajcę.
Boris Sokołow przedstawia nie plotki i opinie, ale rzeczywisty wkład Sołżenicyna w sferę literacką i społeczno-polityczną Rosji. Autor biografii ukazuje dramatyczne wydarzenia z życia pisarza: przesłuchania, uwięzienie i zesłanie oraz próbę samobójczą jego pierwszej żony. Otrzymanie Nagrody Nobla, której nie mógł odebrać bez ryzyka wydalenia z kraju, a także historię publikacji słynnych dzieł - "Oddziału chorych na raka" i "Archipelagu Gułag". Prześladowania, wyrzucenie z ojczyzny i pozbawienie obywatelstwa. A potem wreszcie wielki powrót, nagrody i "namaszczenie" przez Władimira Putina.
"Prorok i dysydent" to intrygująca opowieść, która nie pomija niewygodnych faktów, a przy tym oddaje sprawiedliwość Sołżenicynowi jako demaskatorowi komunistycznego systemu zniewolenia i terroru.

Książka Borysa Sokołowa o Aleksandrze Sołżenicynie przybliża nam postać dla światowej literatury i rosyjskiej kultury wybitną i szczególną. Nie jest to wszakże typowa biografia pisarza-noblisty, gdyż jego podziwiany i dyskutowany dorobek literacki staje się zaledwie pretekstem, swoistym tłem dla opowieści o obywatelu i patriocie, świadomym obowiązków twórcy wobec społeczeństwa i narodu.
Oto staje przed nami nie tyle prorok, ile bezkompromisowy kaznodzieja, skądinąd niezmiernie uciążliwy dla bliźnich w swym umiłowaniu prawdy. Dysydent, odmawiający sowieckim władzom wyjazdu po odbiór nagrody Nobla, bo mógłby nie zostać wpuszczony z powrotem do ojczyzny, tej ojczyzny, która wcześniej uhonorowała go więzieniem i łagrem oraz zakazem publikacji. I wreszcie - niemłody, schorowany wędrowiec, powracający do kraju po osiemnastu latach wymuszonej emigracji, który podczas podróży przez Syberię tkliwie wita się z ojczystymi drzewami, jawiąc się współczesnym ucieleśnieniem mitu o Anteuszu, gigancie, któremu samo dotkniecie matki-ziemi przywracało siły.
Sołżenicyn to człowiek pełen emocji, o życiorysie wypełnionym cierpieniem, krzywdą i tęsknotą - z nich właśnie utkał swoją wielką narrację o życiu mieszkańców "nieludzkiej ziemi"- co książka Sokołowa ukazuje prawdziwie i bardzo plastycznie, w wielce atrakcyjnej formie literackiej!
Hieronim Grala - historyk i dyplomata, UW

Boris Sokołow (ur. 1957) - rosyjski historyk, literaturoznawca i tłumacz. Autor setek artykułów naukowych i książek. Wśród jego dzieł znajdują się prace o Bułhakowie, Jesieninie i Gogolu, w tym słynny leksykon twórczości pierwszego z nich. Publikowano go dotychczas w Estonii, Łotwie, Polsce, Japonii, Wielkiej Brytanii i na Litwie. Do września 2008 r. był kierownikiem Katedry Antropologii Społecznej na Rosyjskim Społecznym Uniwersytecie Państwowym. Został zwolniony po skrytykowaniu w mediach ataku Władimira Putina na Gruzję. Obecnie jest niezależnym badaczem i publicystą.