TRWA REMONT WZGÓRZA KATEDRALNEGO WE FROMBORKU

O prowadzonych pracach na terenie Wzgórza Katedralnego opowiedzieli: proboszcz i dziekan parafii katedralnej WNMP i św. Andrzeja ks. prał. kan. dr Jacek Wojtkowski, archeolog mgr Grzegorz Świderski i Maja Dzieciątek z Muzeum Pomnika Historii Frombork Zespół Katedralny. Prace prowadzone są w ramach projektu „Frombork – zespół katedralny" – konserwacja i restauracja XIV-wiecznego zespołu obronnego i katedralnego (wybranych obiektów) wraz z dostosowaniem do potrzeb osób niepełnosprawnych – Etap I prac" i ma potrwać do końca roku. Wartość programu to 21,5 mln zł, z czego ok. 18 mln zł ze środków unijnych, a pozostałe ok. 3,5 mln to własne środki archidiecezji warmińskiej.

Już przy wejściu do zespołu widać znaczną zmianę, gdyż całkowicie zmienił się wjazd do zespołu katedralnego. Zlikwidowano most, zabezpieczono i zasypano pozostałości barbakanu, a wjazd w całości pokryto brukiem. Również wewnątrz zespołu i w środku katedry widać liczne rusztowania i ekipy, co świadczy o rozmachu i ogromie prowadzonych prac. Badania archeologiczne odbyły się w ramach prac konserwatorskich i restauratorskich, które mają być prowadzone do końca roku. Ponadto renowacji poddane zostaną elewacje katedry, której strona północna jest już w dużej mierze ukończona. Konserwowane będą też witraże po stronie północnej i polichromia w prezbiterium. W planach są wystawy poświęcone historii budowy katedry, które powstaną na poddaszu i ukażą, jak zmieniało się wzgórze katedralne. Do zwiedzania udostępnione zostanie międzymurze. Dla zwiedzających udostępniony zostanie również skarbiec, w którym podczas prac konserwatorskich odkryto namalowaną, gotycką girlandę. Zachowane są szafy: pancerna i drewniana, a w murze odkryto schody prowadzące na więźbę dachową. W ramach ograniczenia wilgoci zmieni się układ wzgórza, gdyż teren zostanie nieznacznie obniżony po to, żeby katedra miała dużo lepsze warunki.

Jednak na chwilę obecną ważne są dokonane przez archeologów odkrycia, dokonane w 2019 r. w ramach prowadzonych archeologicznych badań wykopaliskowych, które objęły południową i północną stronę prezbiterium. Badaniami kieruje archeolog Grzegorz Świderski, a w ich wyniku odnaleziono ok. 800 archeologicznych obiektów zabytkowych. Wśród znalezisk jest ceramika naczyniowa z XIII-XV w. oraz XVIII w., kafle płytowe XVI-XVIII w., kształtki ceramiczne z XIV w. pochodzące z ozdobnych portali drzwiowych lub okiennych, zabytki kamienne, zabytki metalowe, czy fragment drewnianej rury wodociągowej, itp. Podczas badań odkryto ludzkie szczątki po południowej stronie prezbiterium. Pochówki pochodzą z XIV wieku oraz z XVII-XVIII wieku. Prawdopodobnie była to społeczność, która funkcjonowała w obrębie zespołu katedralnego, czyli ludność służebna współpracują z kanonikami przy katedrze lub osoby zasłużone dla Fromborka, które znalazły pochówek w pobliżu prezbiterium, części katedry uznawanej za najświętszą.

Podczas badań archeolodzy odkryli pozostałości obiektów architektonicznych, w tym dwóch kurii kanonickich. Jedna była zlokalizowana w obrębie murów obronnych zespołu katedralnego, a druga poza nimi. Najstarsza z kurii, która znajdowała się w południowo – wschodnim odcinku murów obronnych, pochodziła prawdopodobnie z XV wieku, a druga z powstała prawdopodobnie po 1635 r. i funkcjonowała podobnie jak pierwsza do wojny 1655-1663, podczas której Warmia była okupowana. Oba obiekty zostały została prawdopodobnie zniszczone i nie zostały odbudowane. Pomiędzy murem obronnym a katedrą archeolodzy odkryli suchą fosę, pochodzącą jeszcze z czasów pierwszej, drewnianej katedry. Ponadto po północnej stronie prezbiterium, odkryto pozostałości po dwóch, funkcjonujących jedna po drugiej kaplicach.  Starsza powstała prawdopodobnie na początku XVII w., za czasów biskupa Szymona Rudnickiego, który był fundatorem wielu budowli sakralnych na Warmii. Kaplica przetrwała do XVIII w. i w 1751 r., ze względu na zły stan techniczny, została rozebrana. Na jej miejscu wybudowano inną, młodszą, która powstała w 1754 r., jednak ze względu na zły stan techniczny rozebrano ją już w 1809 r.

Grzegorz Świderski podsumowując stwierdził, że w trakcie badań przeprowadzonych w 2019 r. odkryto bogaty zespół zabytków ruchomych, przybliżający życie codzienne, jakie toczyło się na przestrzeni wieków, na terenie wzgórza katedralnego. Natomiast zespół zabytków nieruchomych, jest znacznie skromniejszy, ale zmienia całkowicie obraz katedry i jej najbliższego otoczenia, gdyż można umiejscowić obiekty i odtworzyć ich wygląd. Mimo tego, że zostały rozebrane kilkaset lat temu i nie były udokumentowane za pomocą rysunku, w znacznej mierze wzbogacają dotychczasowy stan wiedzy na temat samego wzgórza katedralnego oraz występujących na jego obszarze przekształceń. Ruchome zabytki zostały poddane konserwacji i udokumentowane, natomiast nieruchome np. pozostałości posadzek, fundamentów zostały udokumentowane i trwale zabezpieczone, dlatego kiedyś będzie można je wyeksponować czy odtworzyć wybrany obiekt.

Przed „Wzgórzem Katedralnym” rok kolejnych żmudnych prac renowacyjnych i być może jeszcze niejedno zaskakujące odkrycie.