Ukraińskie Barwy Pogranicza – Braniewo 2022 Pogranicze – wielokulturowa przestrzeń

Impreza rozpoczęła się już w piątek 21 października. Program merytoryczny wypełnił się różnorodnego rodzaju formami artystycznych prezentacji. Na początek zaproponowano projekcję filmowego dokumentu pn. „Ukraino, oto gdzie są Twoi synowie”, z udziałem, niestety zdalnym, reżysera filmu, Pawła Majstrenka. Film opowiada historię Rządu Ukraińskiej Republiki Ludowej na Emigracji, który znalazł przytułek w Warszawie. A także wspomina losy ukraińskich żołnierzy, oficerów, generałów, ministrów URL pochowanych na cmentarzu Prawosławnym na warszawskiej Woli. Udział w filmie wzięło wiele znamienitych postaci, w szczególności Anatolij Bezruczko, prawnuk sławetnego generała Marko Bezruczka, który spoczywa na wolskim cmentarzu. Generał Bezruczko to wspólny bohater Polaków i Ukraińców w polsko – sowieckiej wojnie 1920 roku, dowódca armii URL, który kierował obroną Zamościa. Jego dywizja, także wspólnie z wojskiem polskim odbiła z rąk bolszewickich Kijów w 1920 roku. Uzupełnieniem filmowych sekwencji był reportaż Marii Stepan w formie wywiadu z Pierwszą (The First Lady) Damą Ukrainy, Ołeną Zełeńską. W swoich wypowiedziach O.Załeńska mocno wyartykułowała kwestię odbudowy ukraińskiej tożsamości w wyniku szerokiej współpracy świata kultury
z ukraińskimi artystami m.in. poprzez organizację wspólnych wystaw i projektów artystycznych, koncertów muzyków, warsztatów twórczych itp.
W międzyczasie w foyer Braniewskiego Centrum Kultury została otwarta wystawa malarska, „Ukraińskie impresje”, gdzie wyeksponowano obrazy olejne na płótnie (23 szt.) oraz dziecięce akwarele i rysunki (35 szt.) Oczywiście prace artystyczne były inspirowane ukraińskimi motywami – sztuką cerkiewną, stepowymi krajobrazami, kozackimi strojami, ukraińskim haftem, zwanym wyszywanką. Prace artystyczne zostały wykonane przez starszych i młodszych adeptów sztuki malarskiej w pracowni Andrzeja Zielińskiego, głównego organizatora i kuratora wystawy, a także autora wielu niezwykle interesujących obrazów.
Ciekawą artystyczną inicjatywę stanowiła prezentacja akwarel i rysunków dzieci i młodzieży, na których przedstawiono elementy sztuki cerkiewnej – cerkiewki, cerkwie, krzyże przydrożne, kapliczki, ikonostas, cerkiewne wnętrza
i inne. W przeszłości braniewskie, ukraińskie dzieci i młodzież licznie uczestniczyły w plenerach malarskich organizowanych przez Społeczną Komisję Opieki nad Zabytkami Sztuki Cerkiewnej. Należałoby sobie życzyć, aby nastąpił powrót do tych twórczych tradycji. Tymczasem pod kierownictwem mistrzyni zdobnictwa artystycznego, Swietłany Struń z Ukrainy odbywały się warsztaty twórcze ze sztuki dekoracyjnej „Kwiaty i symbole Ukrainy”, gdzie dzieci i młodzież poznawały techniki malowania na szkle i wiązania patriotycznych bransoletek z tasiemek. Uroczyste otwarcie z udziałem „oficjeli” nastąpiło w sobotę
22 października.

Nikt z organizatorów nie spodziewał się, że 300 – osobowa sala koncertowa, zapełni się do ostatniego miejsca. Wśród licznej publiki – przedstawiciele administracji samorządowej wszystkich szczebli, kierownicy jednostek samorządowych, duchowni, liderzy organizacji pozarządowych, ukraińscy migranci, rodziny udzielające schronienia ukraińskim uchodźcom.
W gronie dostojnych gości m.in.:
- Miron Sycz, wicemarszałek woj. warm.-maz., - Karol Motyka , Starosta Braniewski, - Łukasz Korneluk, Przewodniczącvy Rady Powiatu, - Bogdan Jarmoła, Wiceprzewodniczący Rady Powiatu, Krzysztof Kowalski, etatowy Członek Zarządu Powiatu, - Władysław Hruszka, Radny Powiatu Braniewskiego, Tomasz Sielicki, Burmistrz Miasta Braniewa, - Anna Kapusta, Wiceburmistrz Miasta Braniewa, - Jacek Gawryś, Wiceprzewodniczący Rady Miejskiej w Braniewie, - Józef Szczurek, Wiceprzewodniczący Rady Miejskiej w Braniewie, - Stanisław Żołędziewski, Przewodniczący Rady Gminy Braniewo, Łukasz Skrzeszewski Wójt Gminy Lelkowo, - Damian Krasiński, Wiceburmistrz Miasta i Gminy Frombork, - Wojciech Gajewski, Pastor Zboru Chrystusa Zbawiciela Kościoła Zielonoświątkowego we Fromborku, - Agnieszka Leśniak – Prezes Stowarzyszenia Pomocy Społecznej „Socjal” w Braniewie, - Kamil Sygidus, Prezes Fundacji „SCIRE”, - przewodniczący struktur terenowych Związku Ukraińców w Polsce: Koła w Pęciszewie – Stefan Właszyn, w Lelkowie – Olga Puszkar, w Pieniężnie – Halina Stachnacz – Buśko, - O. Piotr Hudko, Proboszcz parafii Greckokatolickiej Św. Trójcy w Braniewie, - O. Witalis Leończuk, Proboszcz Parafii Prawosławnej Przemienienia Pańskiego w Braniewie.

Uroczystość rozpoczęła się dostojnie i godnie, odśpiewaniem przez wszystkich uczestników hymnu Ukrainy przy akompaniamencie muzycznym kapeli młodych bandurzystek z Ukrainy. Następnie padły słowa przywitania Mirosławy Szulhan, przewodniczącej Związku Ukraińców w Polsce Koło w Braniewie, która przywołała tragiczne , wojenne wydarzenia w Ukrainie. Mocno podkreśliła, że naszą ludzką powinnością i obowiązkiem jest uszanowanie pamięci niewinnych ofiar, które zginęły z rąk rosyjskiego agresora w Buczy, Iziumie, Mariupolu
i innych ukraińskich miejscowościach. Równocześnie wyraziła nadzieję na zwycięstwo Ukrainy w niedalekiej przyszłości. Ważnym momentem wystąpienia przewodniczącej koła Zw.Ukr. było podziękowanie wszystkim mieszkańcom Braniewa, którzy przyjęli i gościli u siebie, pod swoim dachem ukraińskich uchodźców (35 braniewskich rodzin przyjęło do siebie ponad 150 uchodźców). Szczególny ukłon skierowano do kierowników jednostek samorządowych, w tym do Burmistrza Miasta Braniewa, oraz do organizacji pozarządowych, którzy od początku wojny w Ukrainie podjęli akcję pomocy Ukraińcom. Właśnie dzięki nim, pomocowy rachunek bankowy, magazyny materialnych dóbr, punkty dystrybucji pomocy humanitarnej funkcjonują nieprzerwanie dotychczas. Również przedstawiciele różnych samorządowych struktur, którym udzielono głosu, w pierwszej kolejności nagłośnili kwestię: wojny w Ukrainie, zbrodni rosyjskiego agresora, heroizmu ukraińskich żołnierzy, pomocy uchodźcom, polsko – ukraińskiego współdziałania. Oprócz tego starosta powiatu braniewskiego, Karol Motyka podkreślił wysoki poziom ukraińskich kulturalnych przedsięwzięć oraz dużą rolę i wkład ukraińskiej kultury w wielokulturowość powiatu. Burmistrz Miasta Braniewa, Tomasz Sielicki przeanalizował istotę kulturowego pogranicza, wskazując na zjawisko dyfuzji, tzn. wzajemne przenikanie się różnych kultur, zwłaszcza polskiej i ukraińskiej, co właśnie teraz odbywa się na terytorium przygranicznym i daje tym samym szansę na rozwój duchowego, intelektualnego, wielokulturowego pogranicza. Miron Sycz, wicemarszałek woj. warm.-maz. zaznaczył rangę i znaczenie potencjału ukraińskiej mniejszości narodowej województwa warmińsko – mazurskiego w procesie wspomagania Ukrainy i pomocy ukraińskim uchodźcom. Ukraińskiej wspólnocie w regionie udało się wypracować silną pozycję. A stanowisko władzy państwowej i samorządowej na poziomie regionalnym, a także powiatowym i gminnym jest niemalże wzorowe pod względem tolerancji i udziału mniejszości narodowych w przestrzeni społecznej – stwierdził wicemarszałek . Kiedy niedawno wicemarszałkowi przypadło zadanie przeprowadzenia w Brukseli negocjacji w sprawie dotacyjnych transz , wysocy urzędnicy Komisji Europejskiej nie ukrywali zdziwienia i równocześnie zachwytu tym, że ukraińska mniejszość w woj. warm. maz. jest traktowana na partnerskich zasadach i cieszy się należytą powagą i szacunkiem. Na sam koniec marszałek Sycz, który zasługuje na miano „mistrza konkluzji”, spuentował, że paradoksalnie co nieco pozytywnego, zawdzięczamy i Putinowi.
A mianowicie wojna Putina i jego wrogoś

do Ukraińców doprowadziła do zbliżenia i przyjaźni narodów: polskiego i ukraińskiego. Następnie głos zabrał przedstawiciel duchowieństwa prof. Wojciech Gajewski, pastor Kościoła Zielonoświątkowego we Fromborku. Właśnie on jako pastor zboru tej religijnej wspólnoty, bardzo aktywnie włączył się do akcji wsparcia dla ukraińskich uchodźców, a także samej Ukrainy. Pastor zaakcentował znaczenie i wartość pomocy konkretnej, adresowanej, skierowanej pod potrzeby ukraińskiej ludności i żołnierzy wojujących na froncie. W ogóle rozmiar i zakres charytatywnych działań tej niewielkiej liczebnie wspólnoty religijnej zasługuje na szczególne uznanie. Dla przykładu wspólnota sfinansowała zakup 3 ton soli kuchennej, o wartości 3500 zł, której nagle latem zabrakło w okolicach Lwowa. Bezpośrednio żołnierzom na front wysłano kilka tysięcy apteczek wartości ok. 40.000,00 zł i medykamenty wartości 10.000 zł. A samym żołnierzom przydzielono ok. 3000 proteinowych batonów (wartość 5500 zł), które zawierają dużo cukru i białka, a czasami stanowią ważny żołnierski „posiłek ratunkowy” w wojennych warunkach. Po wszystkich oficjalnych wystąpieniach w nastrój rozrywkowy i muzyczne rytmy publikę wprowadziła międzynarodowa folkowo – rockowa formacja „Słowiany” z Krakowa, uczestnik 8-mej edycji Must Be The Music. Pięcioro profesjonalnych muzyków, w tym wokalistka obdarzona niezwykłym folkowym głosem, zaprezentowało energetyczną muzykę ukraińskie, bułgarskie, chorwackie, serbskie utwory muzyczne, w większości inspirowane motywami ludowymi i folklorem. Pomiędzy kolejnymi występami muzyków znalazł się i czas do przeprowadzenia aukcji oryginalnych ukraińskich pocztówek i znaczków. Przedmiotem licytacji stały się prawdziwe filatelistyczne „rarytasy”: koperta „Dobry wieczór My z Ukrainy”, znaczek „Pies Patron”, koperta „Ukraińskie marzenie”, blok znaczków „Russkij wojenny korabl”, artystyczna pocztówka „Marka ce KRUTO”. Znaczki i pocztówki trafiły na licytację dzięki wolontariuszowi z Bartoszyc Sebastianowi Birontowi i prezesowi fundacji SCIRE, Kamilowi Sygidusowi, którzy są aktywnie zaangażowani w różnego rodzaju inicjatywy współpracy polsko – ukraińskiej. Cena zakupu znaczków i pocztówek w Ukrainie wyniosła 280 zł a podczas licytacji osiągnięto cenę 5700 zł, tzn. ponad 20 krotnie , a to stanowi o efektywności inwestycyjnej powyżej 2000%. Bezsprzecznie zakup znaczków tak ograniczonej serii to rzadka okazja, nie tylko dla filatelistów, ale także dla prawdziwych inwestorów. Należy zauważyć, że taki rezultat licytacji mógł być możliwy do osiągnięcia dzięki maklerskim zdolnościom i umiejętnościom prowadzącej aukcję, Marty Szulhan. Równocześnie w kuluarach przeprowadzono tradycyjną zbiórkę pieniędzy do skarbonki. Wybrano jeden zasadniczy cel zbiórki – zakup apteczek sanitarnych dla żołnierzy ukraińskich walczących na froncie. Z czasem sala koncertowa wypełniła się muzycznymi akordami. Jurij Tokar ukraiński bard rodem ze Lwowa, obecnie mieszkaniec Warszawy, lekarz z zawodu prezentował swoje autorskie, bardowskie piosenki, poezję śpiewaną i ballady. W wykonaniu barda, nie mogło zabraknąć i „Mołytwy za Bohuna - Poszły nam Boże nyni Bohuniw”, wg słów ukraińskiej poetki Eugenii Leszczuk. W jednym z epizodów bard przeistoczył się w kozackiego stand-apera, który epatował nostalgicznymi dumkami i dumami nasiąkniętymi historycznymi i patriotyczno – nacjonalnymi motywami. Jednakże rolę artystyczną gwiazdy, a właściwie gwiazdki z sukcesem odegrała 15-letnia Amelia Kuształa, uczestniczka polskiej wersji konkursu talent – show „The Voice Kids”, gdzie swoje swoje muzyczne zdolności przedstawiają młodzi śpiewacy. Na konkursie Amelia zdobyła uznanie, wykonując muzyczny utwór „Electric”. Młoda wokalistka zaprezentowała wiązankę ukraińskich piosenek oraz polski utwór muzyczny – singel „Początek”, na słowa i muzykę Piotra Sołduchy, lidera zespołu „Enej”. Piosenki Amelii przeplatały się z występami wokalno – instrumentalnej grupy pięciorga młodych dziewcząt z Ukrainy, które zaśpiewały utwory we własnej aranżacji oraz szereg ukraińskich, melodyjnych, ludowych piosenek, także pod dźwięki bandury. Na zakończenie, jak zawsze bywało, integracyjno – biesiadna zabawa
w polsko – ukraińskich rytmach, obowiązkowo połączona z konsumpcją ukraińskich, tradycyjnych potraw. Przedmiotowe przedsięwzięcie pn. „Ukraińskie Barwy Pogranicza” zrealizowano w ramach zadania publicznego w zakresie kultury i ochrony dziedzictwa narodowego „Ukraińskie Oblicza Ziemi Braniewskiej”, dzięki dotacji Starostwa Braniewskiego, przy wsparciu dotacyjnym Ministerstwa Spraw Wewnętrznych i Administracji, pod honorowym patronatem Burmistrza Miasta Braniewa, oraz z partnerskim udziałem Stowarzyszenia Pomocy Społecznej „Socjal” i Braniewskiego Centrum Kultury. W ciągu trzech programowych dni imprezę odwiedziło ok 500 uczestników oraz 40 wykonawców (łącznie
z uczestnikami warsztatów).

Opracował Jarosław Keller