CICHOCIEMNY – ADOLF PILCH

W dniu 1 sierpnia 1992 r. braniewski 27 Pułk Zmechanizowany Ułanów im. Króla Stefana Batorego odwiedził legendarny cichociemny mjr Adolf Pilch, którego przyjęto w jednostce ze sztandarem i orkiestrą. Dowódca 27 Pułku Zmechanizowanego Ułanów pułkownik dyplomowany Edward Rogowski wręczył gościowi honorową szablę. Jak sam wzruszony bohater wspomina: „Był wspaniały wystawny obiad, a wieczorem przy ognisku w lesie barbeque z trunkami, harmonią i śpiewami do późnej nocy. Następnego dnia po śniadaniu, zwiedzanie wspaniałych jezior i lasów”. To była krótka wizyta a gość mieszkający na stałe w Wielkiej Brytanii, był po raz drugi w Polsce, bowiem wcześniej odwiedził kraj w 1990 r. Za każdym razem był entuzjastycznie witany przez dawnych podkomendnych, władze państwowe i Wojsko Polskie. Zaangażowanie płk Edwarda Rogowskiego w opiekę nad weteranami, udział braniewskich żołnierzy w uroczystościach związanych ze Zgrupowaniem Stołpecko-Nalibockim oraz w przyjęcie przez 9 Brygadę tradycji, barw i patrona 27 Pułku Ułanów zostało docenione przez weteranów, którzy w 2018 r. przyznali mu Medal „Za zasługi dla Światowego Związku Żołnierzy Armii Krajowej”.

9 Braniewska Brygada Kawalerii Pancernej im. Króla Stefana Batorego kultywuje tradycje przedwojennego 27 Pułku Ułanów im. Króla Stefana Batorego i jego AK-owskiego kontynuatora z lat 1943-1945. Portret dowódcy 27 Pułku Ułanów AK rotmistrza Zdzisława Nurkiewicza ps. Nieczaj znajduje się w Sali Tradycji jednostki. To właśnie w Braniewie na bazie 28 Saskiego Pułku Czołgów w 1990 r. powstał 27 Pułk Zmechanizowany Ułanów im. Króla Stefana Batorego i to z tej jednostki w 1994 r. powstała 9 Brygada. Adolf Pilch ps. Góra był dowódcą zgrupowania Armii Krajowej, w którego składzie walczył 27 Pułk Ułanów AK.

Adolf Pilch ps. Góra, Dolina (1914-2000) był przedwojennym podchorążym rezerwy. W 1939 r. nie został zmobilizowany. W 1940 r. przez Węgry, Rumunię i Jugosławię przedostał się do Francji, w której znalazł się w składzie 3 Dywizji Piechoty. Po ewakuacji wojska polskiego do Wielkiej Brytanii był żołnierzem 10 Brygady Kawalerii Pancernej gen. Maczka. W 1941 r. zgłosił akces powrotu do okupowanej Polski, został przeszkolony w dywersji i skokach spadochronowych i zaprzysiężony na rotę Armii Krajowej. W nocy 16/17.02.1943 r. jako podporucznik - cichociemny został zrzucony z samolotu Halifax koło Piotrkowa. Po pobycie w Warszawie skierowano go do białostockiego Kedywu, a następnie do Okręgu AK Nowogródek, gdzie występował pod pseudonimem „Góra”. Jako oficer Zgrupowania „Stołpce” walczył w Puszczy Nalibockiej z oddziałami policji niemieckiej i białoruskiej. W grudniu 1943 r. Zgrupowanie Stołpce zostało zdradziecko zlikwidowane przez sowiecką partyzantkę. Por. Góra z 40 ocalałych akowców utworzył Polski Oddział Partyzancki. W ciągu kilku miesięcy oddział rozrósł się do 800 żołnierzy i stoczył ok. 200 walk z Sowietami (również z oddziałem Bielskich, znanym z głośnego filmu „Opór” z Danielem Craigiem).

Wobec zbliżającego się frontu na czele tzw. Zgrupowania Stołpecko-Nalibockiego, w którego składzie był akowski 27 Pułk Ułanów im. Króla Stefana Batorego postanowił przedrzeć się na zachód. W lipcu 1944 r. por. Pilch na czele 861 żołnierzy wykonał ponad 400 kilometrowy rajd przez tereny zajęte przez Niemców, by tuż przed Powstaniem Warszawskim po przekroczeniu Wisły (przez most na oczach zdezorientowanych Niemców), znaleźć się na terenie Puszczy Kampinoskiej. Pojawienie się pod Warszawą piechurów i ułanów w przedwojennych polskich mundurach było prawdziwą sensacją. Wówczas Pilch zmienił pseudonim na Dolina i podporządkował się miejscowemu dowódcy kpt. Józefowi Krzyczkowskiemu ps. Szymon, a z jego oddziału i miejscowych jednostek AK powstał pułk Palmiry-Młociny, na czele którego kpt. Adolf Pilch w składzie Grupy Kampinos wziął udział w Powstaniu Warszawskim. Powstańcy w puszczy, stoczyli 47 walk i potyczek z Niemcami i jednostkami kolaboracyjnymi (RONA), w tym m.in. w natarciu na lotnisko bielańskie (2 sierpnia), czy rozbiciu batalionu SS-RONA w m. Truskaw (2/3.09.1944). Żołnierze Doliny po przejściu na Żoliborz wzięli też udział w dwóch krwawych natarciach na Dworzec Gdański w dniach 20/21.08.1944 i 21/22.08.1944 r. Jednak przede wszystkim przejęli kilkanaście alianckich zrzutów broni i amunicji, które następnie dostarczono na powstańczy Żoliborz. Przez blisko dwa miesiące Puszcza Kampinoska, oczyszczona z Niemców stałą się „Niepodległą Rzeczypospolitą Kampinoską”. Gdy w dniu 29.09.1944 r. wycofująca się z puszczy Grupa Kampinos została rozbita przez Niemców pod Jaktorowem, por. Dolina na czele 80 żołnierzy przedarł się pod Piotrków Trybunalski by dołączyć do 25 Pułku Piechoty AK, w składzie którego kontynuuje walkę. W listopadzie 1944 r. po rozwiązaniu pułku stanął na czele konnego Samodzielnego Szwadronu Ułanów Doliny staczając 25 walk z Niemcami, na Ziemi Piotrkowskiej i Kielecczyźnie. Oddział istniał do stycznia 1945 r., czyli do wkroczenia Armii Czerwonej.

W 1945 r. przez Czechosłowację i Niemcy uciekł z Polski do Wielkiej Brytanii, gdzie służył ponownie w Polskich Siłach Zbrojnych. Po demobilizacji pozostał w Anglii, ożenił się i miał troje dzieci. Jest kawalerem Srebrnego Krzyża Orderu Virtuti Militari, Krzyża Kawalerskiego Orderu Odrodzenia Polski i Krzyża Walecznych 4 -krotnie.  Był Prezesem Koła Cichociemnych w Londynie (1955-1973) i przewodniczącym Oddziału Londyn AK oraz wiceprezesem Zarządu Głównego Armii Krajowej w latach 1978-1991. Zmarł w 2000 r. w Londynie.   

Wojciech Jaroszek