Pierwsze wyniki badania skuteczności kampanii profrekwencyjnych w wyborach parlamentarnych 2023 roku

Z inicjatywy Fundacji Batorego, we współpracy z agencjami badawczymi Research Collective, GfK, IQS i PBS oraz Organizacją Firm Badania Opinii i Rynku (OFBOR) w okresie od 26 października do 3 listopada przeprowadzone zostało badanie ilościowe i jakościowe, którego celem było sprawdzenie wpływu reklam profrekwencyjnych na uczestnictwo w wyborach parlamentarnych 15 października 2023.
Badanie ilościowe zrealizowano na reprezentatywnej próbie ogólnopolskiej Polek i Polaków w wieku 18+, n=1000 CATI (wywiady telefoniczne) oraz ogólnopolskiej reprezentatywnej próbie osób korzystających z internetu w wieku 18-75, n=1000 CAWI (wywiady online). Badanie jakościowe metodą wywiadów fokusowych FGI przeprowadzono z czterema typami wyborców reprezentującymi grupy, w których odnotowano największy wzrost frekwencji w porównaniu z wyborami parlamentarnymi z 2019 roku: kobietami w wieku 18-29 lat, mężczyznami w wieku 18-29 lat, kobietami w wieku 30-39 lat oraz kobietami i mężczyznami w wieku 50-59 lat.
W prace badawcze zaangażowane były pro bono: agencja Research Collective (przygotowanie, koordynacja badań i opracowanie wyników), agencje Gfk i IQS (realizacja badań CAWI), agencja PBS (wsparcie prac analitycznych), Organizacja Firm Badania Opinii i Rynku (wsparcie organizacyjne).
Badania i raport sfinansowały: Fundacja im. Stefana Batorego, Fundacja Polskiej Rady Biznesu i inicjatywa Philanthropy for Impact.
Poniżej przedstawiamy wybrane wyniki przeprowadzonych badań, pokazujące związki między znajomością reklam i innych działań profrekwencyjnych i udziałem w wyborach oraz oceną wpływu tych przez respondentów. Pełen raport z badania zostanie udostępniony wkrótce.
Najważniejsze wyniki badania
Widzialność kampanii
39% respondentów z próby ogólnopolskiej (badanie CATI) oraz 67% respondentów z ogólnopolskiej próby osób korzystających z internetu (badanie CAWI) twierdzi, że widziało w swoim otoczeniu, mediach lub mediach społecznościowych reklamy profrekwencyjne emitowane przez podmioty niezwiązane bezpośrednio z polityką.
Różnice między deklaracjami respondentów, którzy wzięli udział w badaniu metodą wywiadów telefonicznych (CATI) i internetowych (CAWI) można tłumaczyć znacznie bardziej intensywnym odbiorem treści online przez osoby korzystające z internetu.
Pyt: Czy widział(a), słyszał(a) Pan(i) w swoim otoczeniu, mediach/mediach społecznościowych reklamy albo inne działania grup i organizacji niezwiązanych Pana(i) zdaniem z żadną partią polityczną, które zachęcały do udziału w wyborach – np. wspomniane kampanie społeczne, działania osób niezwiązanych bezpośrednio z polityką?
Deklarację, że widzieli kampanie profrekwencyjne, składali najczęściej respondenci najmłodsi (49% osób w wieku 18-29 lat w próbie ogólnopolskiej) oraz kobiety w wieku 18-39 lat (54% w próbie ogólnopolskiej).
Pyt: Czy widział(a), słyszał(a) Pan(i) w swoim otoczeniu, mediach/mediach społecznościowych reklamy albo inne działania grup i organizacji niezwiązanych Pana(i) zdaniem z żadną partią polityczną, które zachęcały do udziału w wyborach – np. wspomniane kampanie społeczne, działania osób niezwiązanych bezpośrednio z polityką?
Rozkład wyników w grupach wiekowych (badanie CATI):
Rozkład wyników w grupach wieku i płci (badanie CATI):
49%
49%
46%
46%
39%
39%
39%
39%
29%
29%
18-29
18-29
30-39
30-39
40-49
40-49
50-59
50-59
60 i więcej
60 i więcej
54%+
54%+
34%
34%--
41%
41%
34%
34%
46%
46%--
66%+
66%+
59%
59%
66%
66%
kobiety 18-39
kobiety 18-39
kobiety 40+
kobiety 40+
mężczyźni 18-39
mężczyźni 18-39
mężczyźni 40+
mężczyźni 40+
widzieli reklamy profrekwencyjne
widzieli reklamy profrekwencyjne
nie widzieli reklam profrekwencyjnych
nie widzieli reklam profrekwencyjnych
67%
67%
33%
33%
Próba CAWI
Próba CAWI
Tak
Tak
Nie
Nie
39%
39%
61%
61%
Próba CATI
Próba CATI
Tak
Tak
Nie
Nie
Wśród respondentów z próby ogólnopolskiej CATI, którzy deklarują, że poszli na wybory, 42% twierdzi, że widziało niepartyjne reklamy i inne działania profrekwencyjne, podczas gdy w grupie osób, które na wybory nie poszły, znajomość tych działań zadeklarowało jedynie 26%.
Wpływ kampanii
Wśród osób, które widziały kampanie profrekwencyjne, 78% respondentów z próby CATI i 74% z próby CAWI uważa, że zachęciły one Polki i Polaków do udziału w wyborach.
Pyt: Reklamy czy kampanie społeczne realizowane przed wyborami zachęcające do pójścia na wyboru i oddania swojego głosu, określane są jako kampanie profrekwencyjne. Czy ogólnie rzecz biorąc, Pana(i) zdaniem, kampanie profrekwencyjne miały jakikolwiek wpływ na zachęcenie Polek i Polaków do udziału w tegorocznych wyborach czy nie?
Badanie CATI Badanie CAWI
Wpływ kampanii na udział w wyborach wśród osób, które je zauważyły
87% osób z próby CATI oraz 88% osób z próby CAWI, które widziało reklamy i inne niepartyjne działania profrekwencyjne, deklaruje, że wzięło udział w wyborach. W grupie osób, które twierdzą, że takich reklam nie widziały, deklaracje udziału w wyborach złożyło odpowiednio 77% i 74% badanych. Odnotowane różnice są statystycznie istotne, oznacza to, że fakt styczności z reklamami i działaniami profrekwencyjnymi koreluje z udziałem w wyborach.
Badania CATI Badania CAWI
32%
32%
46%
46%
12%
12%
5%
5%
6%
6%
Zdecydowanie tak
Zdecydowanie tak
Raczej tak
Raczej tak
Raczej nie
Raczej nie
Zdecydowanie nie
Zdecydowanie nie
Nie wiem\trudno
Nie wiem\trudnopowiedziećpowiedzieć
36%
36%
38%
38%
10%
10%
4%
4%
11%
11%
Zdecydowanie tak
Zdecydowanie tak
Raczej tak
Raczej tak
Raczej nie
Raczej nie
Zdecydowanie nie
Zdecydowanie nie
Nie wiem\trudno
Nie wiem\trudnopowiedziećpowiedzieć
87%+
87%+
77%
77%--
13%
13%--
22%+
22%+
Widział reklamy/działania
Widział reklamy/działaniaprofrekwencyjneprofrekwencyjne
Nie widział reklam/działań
Nie widział reklam/działańprofrekwencyjnychprofrekwencyjnych
Wziął/wzięła udział w wyborach
Wziął/wzięła udział w wyborach
Nie wziął/wzięła udziału w wyborach
Nie wziął/wzięła udziału w wyborach
88%+
88%+
74%
74%--
12%
12%--
26%+
26%+
Widział reklamy/działania
Widział reklamy/działaniaprofrekwencyjneprofrekwencyjne
Nie widział reklam/działań
Nie widział reklam/działańprofrekwencyjnychprofrekwencyjnych
Wziął/wzięła udział w wyborach
Wziął/wzięła udział w wyborach
Nie wziął/wzięła udziału w wyborach
Nie wziął/wzięła udziału w wyborach
Czynniki mobilizujące do udziału w wyborach
Wyniki badania jakościowego wskazują, że głównymi emocjami, które zmobilizowały wyborców do głosowania, były silne emocje negatywne: złość/gniew, rozczarowanie, sprzeciw, frustracja, strach i bezsilność. Emocje te były wywołane przeświadczeniem, że władza nie słucha ludzi, podejmuje decyzje sprzeczne z ich interesami, nie zwraca uwagi na problemy wynikające m. in. z inflacji i drożyzny, serwując im jednocześnie propagandę sukcesu i twierdząc, że wszystko w Polsce idzie w dobrym kierunku. Dla wyborczyń czynnikiem motywującym były silne emocje negatywne związane z traktowaniem kobiet przez rząd PiS, w tym z wprowadzeniem praktycznie całkowitego zakazu aborcji, którego skutkiem były wywołujące szok przypadki śmierci kobiet w szpitalach.
Sprzeciw wobec władzy PiS narastał przez dłuższy czas, a wyborcy twierdzili, że w ciągu ostatnich lat i miesięcy gromadziły się kolejne argumenty uzasadniające głosowanie za zmianą władzy. „Miałem/am ogólnie dość partii rządzącej, chciałem/am zmiany władzy” to odpowiedź, która była wskazywana najczęściej (obok „obywatelskiego obowiązku chodzenia na wybory”) jako najważniejszy powód udziału w wyborach 2023 roku w badaniach ilościowych (17% respondentów z próby CATI i 20% z próby internatów).
Respondenci byli także zdania, że duża liczba kampanii i działań profrekwencyjnych widocznych przede wszystkim w internecie zbudowała wrażenie, że wybory są bardzo ważne i że wszyscy powinni wziąć w nich udział. Wytworzyła się niejako nowa norma społeczna „trzeba oddać swój głos”, bo naprawdę coś znaczy i może wiele zmienić.