Święta Bożego Narodzenia w Czechach

 Dawne świąteczne zwyczaje przypomną skanseny i muzea. W kościołach i salach koncertowych, na zamkach i w pałacach rozbrzmiewać będą pieśni adwentowe i kolędy. 

Szopki betlejemskie

Czeskie szopki betlejemskie znane są na całym świecie – tradycje  wykonywania szopek w Czechach sięgają XVI wieku i są nadal żywe. Największą na świecie ruchomą szopkę ludową Krýzovy jesličky, monumentalne dzieło mistrza pończoszniczego Tomasza Kryzy (1838-1918), wpisaną do Księgi Guinnessa, znajdziemyw muzeum regionalnym, w mieście Jindřichův Hradec (www.mjh.cz). Szopka, składająca się z prawie 1400 figurek, była tworzona przez ponad 60 lat!

Kolejnym unikatowym dziełem jest ponad stuletnia drewniana szopka ruchoma w Třebechovicach pod Orebem (www.trebechovice.cz, www.betlem.cz). W tutejszym Muzeum Szopek wystawiane są szopki z Czech i Słowacji. Najcenniejszym eksponatem jest ruchoma Szopka Třebechovicka.

Największą na świecie słomianą szopkę zobaczymy w Muzeum Mostu Karola w Pradze (www.muzeumkarlovamostu.cz). Oprócz niej zaprezentowane zostaną dzieła czeskich twórców szopek od początku XX wieku po współczesność. Ekspozycja będzie czynna od 1 grudnia 2009 aż do 10 lutego 2010. 

Warto odwiedzić także Muzeum Szopek w Karlštejnie www.obeckarlstejn.cz , gdzie w grudniu, oprócz całorocznej ekspozycji, wśród której znajduje się największa szopka kukiełkowa tzw. Karlštejnska Szopka Królewska, odbywa się także wystawa szopek z piernika, apetycznie pachnących świeżo upieczonym ciastem.

Żywe szopki można zobaczyć m.in. w zabytkowym mieście Telč na Wysoczyźnie, wpisanym na listę zabytków UNESCO, w dniach 19 i 20 grudnia (www.telc.eu)

Muzyka świąteczna

Przez cały adwent w wielu salach koncertowych i odświętnie przystrojonych kościołach w  Czechach odbywają się koncerty muzyki świątecznej, na których nie zabraknie przepięknej mszy bożonarodzeniowej „Hej Mistrzu, wstań szybko” (Hej mistře, vstaň bystře), autorstwa słynnego kompozytora czeskiego Jakuba Jana Ryby.

Na uroczyste świąteczne koncerty organowe zaprasza Bazylika św. Jakuba, na praskim Starym Mieście, od 26.12.2009 do 01.01.2010 ( www.auditeorganum.cz ) i Opera Narodowa (www.opera.cz) 25.12.2009.

Jak obchodzono Boże Narodzenie przed 100 laty?

Dawne zwyczaje świąteczne próbują przywołać czeskie muzea i skanseny.

Rožnov pod Radhoštěm www.vmp.cz , najstarszy i największy skansen ludowej architektury góralskiej w Europie Środkowej, od 7 do 16 grudnia 2009 przygotowuje  atrakcyjny program świąteczny Boże Narodzenie na Wołoszczyźnie, przybliżający zwyczaje świąteczne. Goście będą mogli wziąć udział w przygotowywaniu tradycyjnych potraw wigilijnych i ozdób. Na jarmark świąteczny skansen zaprasza 12 grudnia a na wspólne kolędowanie 26 grudnia.

Program świąteczny nawiązujący do zwyczajów ludowych regionu Slovacko (www.slovacko.cz) Radujmy się, weselmy się... szykuje w dniach 5-9.12.2009 Muzeum Moraw Południowo-Wschodnich  w Strážnicy, www.nulk.cz. Każdy będzie miał okazję zakupić ręcznie wykonane ozdoby świąteczne.

Do zwiedzania tajemniczych podziemi zaprasza Muzeum Górnicze w Příbramiu (www.muzeum-pribram.cz). Od 7 do 18 grudnia 2009 na gości czeka odświętnie przybrany domek górniczy i sztolnia. Tradycyjną wystawę szopek zwiedzimy w miejscowej Galerii Františka Drtikola (7. 12. 2009 – 10.01.2010).

Tradycje świąteczne

Jednym ze świątecznych symboli w Czechach jest karp wigilijny. Karpie hodowane są w stawach położonych wokół miasta Trzeboń na południu Czech. Przed świętami sprzedaje się je na ulicach miast wprost z wielkich kadzi.  Zgodnie z czeską tradycją, zamiast na stół, karp może trafić  z powrotem na wolność.

Święta Bożego Narodzenia w Czechach mają przede wszystkim charakter rodzinny.

Na tradycyjną wieczerzę wigilijną podaje się zupę rybną lub grzybową, smażonego karpia z sałatką ziemniaczaną, chałkę wigilijną z bakaliami oraz popularne malutkie ciasteczka o najróżniejszych kształtach, pieczone najczęściej w domu pod koniec adwentu, tzw. cukroví, z których chyba  najpopularniejsze są rogaliki waniliowe (vanilkové rohlíky). Na stół pod obrus kładzie się pieniądze, aby ich nie zabrakło w nadchodzącym roku.  Po wieczerzy rodzina gromadzi się  wokół przystrojonej choinki, obdarowuje prezentami. Dzieciom w Czechach prezenty przynosi mały Jezus (Ježíšek). 

W wieczór wigilijny nie może zabraknąć wróżb,  na przykład krojenia jabłka na połowę – jeśli nasiona mają kształt gwiazdki, przez cały rok będzie dopisywało zdrowie.  Popularne jest też lanie wosku czy rzucanie przez młode dziewczęta pantoflem – jeśli ułoży się on noskiem w stronę drzwi, wróży to zamążpójście w następnym roku.

Więcej informacji: www.czechtourism.com