Trwa XIII Samorządowe Forum Ekologiczne

- Temat jest niezwykle szeroki, dlatego specjalne prezentacje dla uczestników przygotowali przedstawiciele Ministerstwa Środowiska, Ministerstwa Gospodarki, Ministerstwa Rozwoju Regionalnego, Inspektoratu Ochrony Środowiska – mówi Jarosław Słoma, wicemarszałek województwa warmińsko-mazurskiego. – Dzięki gościom z Saksonii-Anhalt w Niemczech i departamentu Côtes d’Armor z Francji mogliśmy porównać doświadczenia w zakresie gospodarowania odpadami. To bardzo cenne, ponieważ przed nami przyjęcie wojewódzkiego planu.

Przyjmuje się, że przeciętny obywatel Unii Europejskiej produkuje pół tony odpadów rocznie. Społeczna wiedza na temat odpadów, sposobów ich sortowania, a następnie przetwarzania na szczęście stale wzrasta. Dzieje się tak z obawy o ich wpływ na środowisko, w którym żyjemy, o czystość wód i powietrza, o zdrową żywność, wreszcie o dostęp do surowców w przyszłości.

Z doświadczeń zachodnich państw członkowskich Unii Europejskiej wynika, że odpady muszą być postrzegane jako szansa, a nie jedynie jako ciężar. Niektóre państwa wręcz czerpią zyski z gospodarki odpadami i recyklingu albo co najmniej mają zerowy wynik, bez dopłacania do sprzątania śmieci. Państwa te przekonały się, że bardziej opłacalna jest produkcja z odpadów, niż wykonanie czegoś od początku.

W Polsce 78 proc. mieszkańców jest objętych systemem odbierania odpadów komunalnych. Ich zagospodarowanie odbywa się często w sposób nieprawidłowy, często tylko poprzez składowanie, a to najmniej polecany sposób.

Zmiana prawa, która weszła w życie 1 stycznia 2012 roku, nakłada na samorządy nowe obowiązki, jeśli chodzi o gospodarowanie odpadami komunalnymi. Konsekwencje tych zmian dla samorządów prezentowała Emilia Kołaczek z Ministerstwa Środowiska. Ta zmiana zakłada oddanie władzy nad strumieniem odpadów komunalnym gminom w zamian za opłatę. Teraz samorządy lokalne są zobowiązane prowadzić rejestr działalności w zakresie odbierania odpadów komunalnych, zaś przedsiębiorcy muszą uzyskać wpis do takiego rejestru.

Podmioty odbierające odpady na zlecenie gmin są wybierane w drodze przetargu. Samorządy natomiast co roku wykonują analizę gospodarki odpadami i już teraz powinny się do tego skrupulatnie przygotowywać. Natomiast wojewódzkie plany, opracowywane przez marszałków, muszą zostać uchwalone do końca czerwca, teraz są one konsultowane i przesyłane do Ministerstwa Środowiska.

Przedstawicielka Ministerstwa Środowiska podkreślała, że opłaty za odbiór odpadów nie są stricte podatkiem, zaś gminy będą je przeznaczać tylko na wyznaczone cele, związane z ochroną środowiska. Niezwykle ważne jest, że samorządy w myśl nowego prawa mają obowiązek prowadzić kampanie informacyjno-edukacyjne, jeśli chodzi o gospodarkę odpadami, wśród swoich mieszkańców.

www.mos.gov.pl/komunalne - na tej stronie można znaleźć pierwsze informacje, które mają pomagać gminom w tym zakresie, platforma zaś będzie stale uzupełniana. Ministerstwo przewiduje także dyżury prawników, ekonomistów, innych specjalistów, którzy będą wspierać samorządy w nowych zadaniach.

Kolejnym wyzwaniem dla samorządów jest usuwanie azbestu. Program oczyszczania kraju z azbestu na lata 2009-2032 nie jest realizowany zgodnie z zamierzeniami, nadal nie wszystkie gminy mają uchwalone plany lokalne. Wyniki realizacji programu prezentowali przedstawiciele Ministerstwa Gospodarki, którzy przypominali także, że w Ministerstwie są jeszcze środki na wsparcie samorządów w tym zakresie.

Joanna Czajewska z Ministerstwa Rozwoju Regionalnego prezentowała zaś modelową formę gospodarki odpadami, jako odwrócony trójkąt, od najbardziej do najmniej pożądanej formy: zapobieganie powstawania odpadów, przygotowywanie do ponownego użycia, recykling, odzysk i składowanie.

Goście z Niemiec, którzy dzielili się swoimi doświadczeniami, wskazywali na dylemat, czy pozostawić gospodarkę odpadami gminom, czy oddać ją w ręce prywatne. W Saksonii-Anhalt wybrano wariant równowagi, z jednej strony dając możliwość działania gminom, ale z drugiej z zabezpieczeniem zysku ekonomicznego, z którego korzystają też przedsiębiorcy. Priorytetem jest natomiast odbieranie odpadów od wszystkich, a potem najskuteczniejsze ich przetwarzanie. Francuzi natomiast zwracali uwagę, jak ważna jest edukacja społeczeństwa w kwestii odpowiedniego składowania odpadów. Podkreślali też, że powstaje coraz więcej firm, które zajmują się ich przetwarzaniem, widząc w tym interes.

Wszyscy uczestnicy dyskusji podkreślali, że Komisja Europejska jedynie formuje cele, a poszczególne kraje same wybierają metody, którymi chcą je zrealizować. Im więcej dyskusji, korzystania z wzajemnych doświadczeń, tym lepszy efekt gospodarowania odpadami, dla dobra środowiska i dla dobra gospodarki.

W piątek 11 maja, uczestnicy Forum biorą udział w otwarciu Zakładu Unieszkodliwiania Odpadów Komunalnych wraz ze składowiskiem odpadów w Siedliskach koło Ełku, połączonym ze zwiedzaniem obiektu. Inwestycja została zrealizowana w ramach Programu Operacyjnego Infrastruktura i Środowisko. To jeden z najnowocześniejszych obiektów tego typu w Europie. Zakład w Siedliskach to jedna z największych inwestycji w dziedzinie ochrony środowiska na Warmii i Mazurach, a jej wartość szacowana jest na 86 milionów złotych.