Drodzy Przyjaciele, Szanowni Państwo,ukazał się nr 3/39, 2009 ZNAD WILII. ISSN 1392-9712, indeks 327956, cena 10 Lt, 12 zł Czytając pismo, wydawane po polsku na Litwie, wspieramy odradzającą się inteligencję polską w tym kraju. Dziękuję za to i zapraszam do nabywania kwartalnika w kioskach RUCHu, niestety, tylko w nielicznych, proszę pytać! Można zamówić ZNAD WILII w najbliższych do Państwa kioskach RUCHu. Pismo jest w księgarni im. B. Prusa w Warszawie - również inne numery! - Krakowskie Przedmieście 7; w Domu Spotkań z Historią, ul. Karowa 20; w Olsztynie i okolicach kolportaż prowadzi Krzysztof Jankowski, tel. 89 5344878, 89 6463294. Proszę poinformować o tym zainteresowanych d. Kresami i sytuacją Polaków na tych Ziemiach! Na życzenie Państwa pismo wysyłamy pocztą. Kwartalnik nabyć można oczywiście w Wilnie: w Polskiej Galerii Artystycznej Znad Wilii, Isganytojo 2/4 (k. Bakszty) - na Starym Miescie; w Domu Kultury Polskiej, w księgarni Elephas. Kontakt z Romualdem Mieczkowskim, wydawcą i redaktorem naczelnym, w Polsce: 48 508764030, 48 225864210 i 3705 2123020 (Litwa) Co znajdziecie Państwo w nr 39: *** Unikalne i nigdzie niedrukowane dotąd zdjęcia Katedry Wileńskiej i jej podziemi z 1931 roku, po powodzi i z remontu świątyni, ze znanymi postaciami ze świata nauki i sztuki międzywojennego Miasta nad Wilią; *** Szkic o losach arysty z Wileńszczyzny - Piotrze Żyngielu, który po wielu perypetiach swojego pokolenia odszedł w niepamięć, jak też bogate zapiski współczesnych dokonań artystycznych wilnian; ***Zenowiusz Ponarski podejmuje próbę odpowiedzi na sensacyjne pytanie: Czy Marszałek Józef Piłsudski schował się pod spódnicą Emilii Vileišiene… *** O niezwykłych zaletach żon Kresowianek rozprawia Marek Skwarnicki; *** Prawie 20 lat temu z inicjatywy Znad Wilii po raz pierszy wybierano Najpiękniejszą Polkę Litwy. Z okazji 20-lecia pisma mowa jest o BB znad Wilii i jej przygodach (wraz z wydawcami pisma) podczas światowego finału w Ameryce; *** Znajdziemy historię Celi Konrada, o problemie, jaki wynikł w związku z jej likwidacją i utworzeniu atrapy jej pamięci, mowa jest też w listach od Państwa; *** W artykule o jednostkach Wojska Polskiego na Wileńszczyźnie i w Wilnie znajdziemy ich późniejsze trudne dzieje, liczne ciekawostki i tzw. żurawiejki; *** W Kawiarni Literackiej drukujemy esej o entuzjastach i pionierach literatur łotewskiej i łatgalskiej – pierwsza powstawała pod wpływem literatury niemieckiej, druga - w dużym stopniu polskiej; *** Zaprezentujemy twórczość poetycką o tematyce wileńskiej Władysława Zajewskiego, profesora, naukowca-historyka i poety, urodzonego w Wilnie; *** A w cyklu Polacy na Wschodzie - Memoria z pamiętnika Jadzi z Piotraszewskich Filipiakowej dowiemy się o powikłanych wojennych przygodach jej rodziny i innych Polaków na Ukrainie; *** W dziale Pasje, w Zapiśniku obserwatora i uczestnika wydarzeń znajdziemy m.in. rozważania na temat Czy poezja polska w Wilnie umarła, refleksje ze Światowego Zjazdu Wilniuków, opisy innych wydarzeń z udziałem polskich artystów i naukowców z Wilna; *** Zapraszamy do kolendarium wydarzeń, rozgrywających się w relacji Litwa-Polska. Nigdzie nie znajdziemy tylu tak skrupulatnie zebranych, istotnych i ciekawych informacji. Rubryka przydatna szczególnie dla badaczy stosunków polsko-litewskich. ***Jak zwykle dużo jest zdjęć Wilna, są kolorowe wklejki z dziełami sztuki z Litwy! ********************************************************************** Książki z serii Biblioteka Znad Wilii, nr 3: Przenieść Wilno do serca. Portret Miasta, Wilno 2009, ISBN 978-9986-532-05-7 Poezja Polaków (z Wilna, Polski i na emigracji), Litwinów (m.in. Tomas Venclova), Białorusinów, Tatara (Selim Chazbijewicz), Rosjanina, Czecha i Estończyka tworzy unikalny portret Miasta z wierszami 50 autorów. Są to: Ihar Babkou, Vladas Braziunas, Tadeusz Chabrowski, Wiesław Ciesielski, Marek Dettlaff, Leszek Długosz, Józefa Drozdowska, Karol Grenzler, Barbara Gruszka-Zych, Ignacy Fiut, Bogdan Hildebrandt, Marek Soczak, Ludmiła Janusewicz, Georgij Jefremow, Antanas A. Jonynas, Anna Kajtochowa, Hanna Karp, Wojciech Kawiński, Anna Kielan, Krystyna Konecka, Vytautas Landsbergis (Jonas Zemkalnis), Dariusz Lebioda, Krystyna Lenkowska, Jonas Liniauskas, Jacek Lubart-Krzysica, Romuald Lawrynowicz, Wanda Lomnicka-Dulak, Aidas Marcenas, Marcelijus Martinaitis, Libor Martinek, Henryk Mażul, Waldemar Michalski, Romuald Mieczkowski, Elżbieta Musiał, Janina Osewska, Stefan Pastuszewski, Zianon Paźniak, Wojciech Piotrowicz, Aarne Puu, Daniel Ratz, Tadeusz Rawa, Alicja Rybałko, Ramute Skučaite, Anna Sołbut, Józef Szostakowski, Wiesław Szymański, Tomas Venclova, Marek Wawrzkiewicz i Sławomir Worotyński. W książce są oddzielne wklejki z 24 fotografiami Wilna. ************************************************************* Biblioteka Znad Wilii, nr 2: Romuald Mieczkowski, Nikt nie woła, Wilno 2007, ISNB 978-9986-532-04-0 82 wiersze ukazują w duym stopniu Wilno, widziane przez Polaka, mocno związanego z tym Miastem, patrzącego na nie czasem z pewnej odległości i perspektywy. Dostrzega on złożoność nieodwracalnych zmian, stara się uzmysłowić sens wielkich i małych, straconych i pozyskanych Ojczyzn. Wilno w tych wierszach bywa zawsze, nawet gdy mowa jest o czymś innym. To widzenie świata dopełniają fotogramy autorstwa poety, którymi szkicuje Miasto, potraktowane jako otoczka dla zawartych przeżyć. *************************************************************** Biblioteka Znad Wilii, nr 1: Romuald Mieczkowski, Wilno2007, Objazdowe kino i inne opowiadania wileńskie, ISBN 978-9986-532-03-31 Literatury, dotyczącej Wilna i Wileńszczyzny, powstało niemało. Cieszyła się ona sympatią przed wojną, istniała w ocenzurowaniu w PRLu, temat podejmowano na emigracji. W większości opisywała wojenną gehennę, życie na obczyźnie. A co działo się na terenach na Wschodzie, na których pozostali Polacy? Świadectw takich niewiele. Szczególnie, jeśli chodzi o dokonania literackie, tworzone przez naocznych świadków. Niektóre moje opowiadania to świat niezrozumiały dla dziecka, wychowanego w polskiej tradycji, ale żyjącego w twardych sowieckich realiach. Zdarzenia bywają jednocześnie śmieszne i dramatyczne, są rodzajem dokumentu, bowiem ludzie noszą swe prawdziwe nazwiska. To hołd, który oddałem rodzinie, krewnym. Dzięki jednemu opowiadaniu moi dziadkowie Piotrowscy pośmiertnie zostali upamiętnieni za uratowanie podczas wojny rodziny żydowskiej. Jest to próba przypomnienia o nas, Polakach na Wileńszczyźnie, o naszych dziejach, snach i oczekiwaniach. W książce zawarłem drogie dla mnie zdjęcia z archiwum rodzinnego (RM). Zapraszamy!