86. CZWARTKOWE SPOTKANIE Z HISTORIĄ

Prelegentem był dr hab. Marek Melnyk profesor Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego w Olsztynie, polski historyk, publicysta i nauczyciel akademicki, który jest autorem wielu publikacji, w tym redaktorem wydanej w 2008 r. pracy „W cieniu akcji Wisła: Ukraińcy we współczesnej Polsce”. Profesor przedstawił wykład pt. „Akcja Wisła – historia i teraźniejszość”. W spotkaniu, które odbyło się tradycyjnie w Spichlerzu Mariackim wzięło udział ok. 50 osób.

Akcja „Wisła” z 1947 r. była deportacją wewnętrzną, w wyniku której 150 tysięcy Ukraińców, którzy pozostali w Polsce po regulacji granic w 1945 r. przesiedlono na Północne i Zachodnie ziemie Polski. Należy zaznaczyć, że w latach 1945-1947 do ZSRR wysiedlono ponad 400 tys. Ukraińców. W ramach Akcji „Wisła” na Warmię i Mazury przywieziono około 55 tysięcy Ukraińców, co stanowiło około 11,6 % mieszkańców regionu. Współcześnie ukraińska społeczność podobnie jak w 1947 r. tworzy osobne i różnej wielkości społeczności rozrzucone po całej Polsce. Efektem tego przesiedlenia jest mniejszość bez swego etnicznego terytorium, czyli pozbawiona zakorzenienia w „małej ojczyźnie”, jak na przykład Polacy z Wileńszczyzny. Ukraińcy nie powracają więc masowo na swe etniczne ziemie, bowiem od 1956 r. powróciło ich jedynie 5 tysięcy. Natomiast wyrazem trwałości tego przesiedlenia są świątynie zbudowane po 1989 r. na zasiedlonym trenie, a szczególnie liczne w województwie Warmińsko-Mazurskim. Podstawą klasyfikacji osób deportowanych w ramach Akcja „Wisła” z Polski Południowo-Wschodniej na tzw. „ziemie odzyskane” była metryka chrztu w obrządku greckokatolickim lub prawosławnym. Skutkiem deportacji w 1947 roku było: zniszczenie struktur organizacyjnych społeczności ukraińskiej w granicach PRL, polonizacja i rozproszenie, utrwalenie konfliktów polsko-ukraińskich; zamkniecie się obu narodów na dialog. Akcja „Wisła” sprawiła, że jedną z cech charakterystycznych ukraińskiej społeczności Warmii i Mazur jest przynależność przeważającej jej części do wspólnoty Kościoła greckokatolickiego.

Kolejny wykład z cyklu Czwartkowych Spotkań z Historią odbędzie się w dniu 29.10. a temat „Biskup Warmiński – kardynał Stanisław Hozjusz” przedstawi ks. Grzegorz Oleksik.