Energia z wiatru – za i przeciw

- Jest to jedna z najważniejszych spraw, jakimi obecnie zajmuje się samorząd województwa – powiedział na sesji wicemarszałek Jarosław Słoma. – Jako region potrzebujemy energii, jesteśmy zmuszeni sprowadzać ją z zewnątrz i płacimy za to najwyższe stawki w kraju. Ale wysokie wiatraki nie mogą dominować w krajobrazie Warmii i Mazur, szczególnie w Krainie Wielkich Jezior Mazurskich, nad Zalewem Wiślanym czy w okolicach parków krajobrazowych. Podkreślam, że nie jesteśmy przeciwni powstawaniu elektrowni wiatrowych, jednak proces ten musi być uregulowany i ściśle monitorowany, tym bardziej, że skala obaw i protestów przeciw niekontrolowanemu powstawaniu farm wiatrowych narasta. Jako samorząd województwa zwrócimy się i do naszych parlamentarzystów, i do władz państwa, aby jak najszybciej ustanowić akty prawne w tym zakresie i zwiększyć nasze kompetencje planistyczne.

Przyjęcie stanowiska poprzedziły liczne spotkania i rozmowy. Szerszej temat był omawiamy między innymi 18 kwietnia na otwartym posiedzeniu komisji rozwoju obszarów wiejskich, rolnictwa, ochrony środowiska i gospodarki wodnej sejmiku, która wypracowała ostateczną formę przyjętego dziś stanowiska. Na to posiedzenie zostały zaproszone organizacje pozarządowe, naukowcy, samorządowcy i przedsiębiorcy. Każda ze stron przedstawiała swoje argumenty. Samorządowcy podkreślali, że zyski z energetyki wiatrowej znacząco wpływają na lokalne budżety, a większość mieszkańców nie kwestionuje tej działalności i nie odczuwa żadnych jej negatywnych skutków. Przedstawiciele Warmińsko-Mazurskiego Biura Planowania Przestrzennego wykazali, że biorąc pod uwagę wszelkie formy ochrony przyrody niewiele jest terenów w regionie, na których mogłaby się rozwijać energetyka wiatrowa. Przybyli na spotkanie przedsiębiorcy mówili o tym, że ten rodzaj pozyskiwania energii już generuje powstawanie nowych miejsc pracy w regionie, a w przyszłości może być ich jeszcze więcej. Organizacje pozarządowe zrzeszone w koalicji „Bezpieczna Energia” również przedstawiały swoje postulaty, a wśród nich m.in. wyznaczenie odległości lokalizacji elektrowni wiatrowych od siedlisk ludzkich, prowadzenie stałego monitoringu zdrowia, wypłacanie odszkodowań przez lokalne samorządy związanych ze stratami ponoszonymi przez mieszkańców terenów sąsiadujących z farmami wiatrowymi. Wszyscy na spotkaniu byli zgodni co do tego, że wartością nadrzędną jest ochrona wysokiego potencjału przyrodniczego i krajobrazowego Warmii i Mazur. Priorytetowy model energetyki wiatrowej w przypadku naszego regionu powinien się opierać na rozwoju małych przydomowych siłowni wiatrowych. Te wnioski zostały zawarte w stanowisku.

W załączeniu stanowisko sejmiku województwa warmińsko-mazurskiego w sprawie zasad lokalizacji obiektów energetyki wiatrowej w województwie.

Projekt stanowiska Sejmiku Województwa Warmińsko-Mazurskiego w sprawie zasad lokalizacji obiektów energetyki wiatrowej w województwie.

Wprowadzenie w gospodarce zasad zrównoważonego rozwoju, w tym między innymi oszczędnego gospodarowania naturalnymi zasobami stało się jednym z powodów wzrastającego udziału odnawialnych źródeł energii w produkcji energii cieplnej i elektrycznej.

Polityka klimatyczna Unii Europejskiej, stawiająca sobie niezwykle ambitne cele w walce z nadmiernym wzrostem CO₂ w atmosferze, przyjęła pakiet klimatyczny 3x20%. Zakłada on zwiększenie udziału energii ze źródeł odnawialnych w bilansie energii finalnej UE do 20% w 2020 r., przy czym dla Polski udział ten ma wynosić 15%. Realizacja pakietu klimatycznego jest aktualnym celem strategicznym polityki energetycznej Polski, dlatego też Sejmik Województwa Warmińsko-Mazurskiego wspiera rozwój energetyki odnawialnej, w tym rozwój energetyki wiatrowej.

Uznając za zasadne tworzenie nowych instalacji wykorzystujących energię wiatru, jednocześnie należy mieć na uwadze wysoki potencjał przyrodniczy i krajobrazowy województwa. Najcenniejsze obszary województwa warmińsko-mazurskiego zostały objęte ochroną na mocy ustawy o ochronie przyrody. Udział poszczególnych form ochrony przyrody w województwie stanowi 46,5% jego powierzchni. Jest to wskaźnik bardzo wysoki, świadczący o randze ekologicznej regionu. Obszary chronione z natury swojej (w kategoriach wartości dla bioróżnorodności regionu jak i kraju), oraz cenne krajobrazowo, powinny być wyłączone z lokalizacji energetyki wiatrowej. Taka jest logika zrównoważonego rozwoju, powszechnej wykładni jakościowej zarządzania przestrzenią.

Uwzględniając powyższe Sejmik Województwa Warmińsko-Mazurskiego uważa za priorytetowy model energetyki wiatrowej oparty na rozwoju małych, przydomowych siłowni wiatrowych. Samorząd Województwa będzie dążył do stworzenia możliwości dofinansowania tego rodzaju inwestycji ze środków unijnych na lata 2014-2020 oraz Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska.

W przypadku lokalizacji i funkcjonowania inwestycji wiatrowych o mocy powyżej 0,5 MW i o całkowitej wysokości urządzenia powyżej 30 metrów, z uwagi na oddziaływanie na środowisko naturalne i zdrowie ludzi, należy przestrzegać następujących zasad:

1) w planach zagospodarowania przestrzennego Województwa Warmińsko-Mazurskiego należy wyznaczyć obszary wyłączone z lokalizacji inwestycji wiatrowych wraz z zasadami lokalizacji siłowni;

2) lokalizacja inwestycji wiatrowych jest możliwa wyłącznie na obszarach objętych miejscowym planem zagospodarowania przestrzennego oraz studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego;

3) budowa farm wiatrowych powinna następować według ścisłej reglamentacji prawnej, tj.

a) poza obszarami objętymi ochroną na mocy ustawy o ochronie przyrody,

b) poza otulinami terenów chronionych przyrodniczo i obszarami cennymi krajobrazowo,

c) w ściśle określonej minimalnej odległości od miejsc zamieszkania, brzegów rzek i jezior oraz Zalewu Wiślanego. Zarząd Województwa przygotuje i przedłoży właściwym organom państwa szczegółowe propozycje zmian prawnych w tej kwestii;

4) należy stworzyć ze środków inwestorów fundusz na demontaż i utylizację elektrowni wiatrowych po wygaśnięciu ich funkcjonowania (analogicznie jak tworzony jest fundusz likwidacji zakładu górniczego na podstawie Prawa geologicznego i górniczego);

5) należy zobowiązać gminy do rzetelnego informowania mieszkańców oraz opinii publicznej na stronach internetowych urzędów gmin na temat skutków budowy siłowni wiatrowych i ich wpływu na zdrowie społeczności lokalnej, środowisko naturalne i krajobraz, finanse gminy i społeczności lokalnej oraz turystykę.

Z dotychczasowego doświadczenia z eksploatacji farm wiatrowych wynika, że należy zdecydowanie zwiększyć zakres badań i monitoringu zdrowia mieszkańców terenów położonych w pobliżu elektrowni wiatrowych. Należy w tym celu poszerzyć kompetencje Państwowej Inspekcji Sanitarnej oraz Państwowej Inspekcji Ochrony Środowiska do wykonywania powyższych zadań wraz z udzieleniem im dodatkowego wsparcia finansowego.

Właściwe służby ochrony środowiska powinny stworzyć rejestr istniejących i planowanych urządzeń wiatrowych, prowadzić ich stały monitoring oraz uruchomić platformę informacyjną w tym zakresie.

Aby w sposób racjonalny i w zgodzie z interesami mieszkańców, i zasadami ochrony środowiska wykorzystać energię wiatrową według wyżej opisanych zasad, wskazane jest zwiększenie uprawnień planistycznych Samorządu Województwa.